Akal (Amtiwg): Amzaray ngr tunɣilin
Aucun résumé des modifications |
Aucun résumé des modifications |
||
Azrirg 1 : | Azrirg 1 : | ||
<center></center> |
|||
[[Afaylu:The Earth seen from Apollo 17.jpg |250 px|thumb|Asmmaql f w-akal z apulu 17]] |
[[Afaylu:The Earth seen from Apollo 17.jpg |250 px|thumb|Asmmaql f w-akal z apulu 17]] |
||
'''Akal''' iga wis kraḍ itran lli itfarn i [[Angraw anafuk|ungraw anafuk]]. d yan ɣ willi tsutulnin i itri n Tafukt lli illan ɣ tuẓẓumt n ugraw ad. Ar as itsutul wala nttat yan [[Ayyur|wayyur]]. |
'''Akal''' iga wis kraḍ itran lli itfarn i [[Angraw anafuk|ungraw anafuk]]. d yan ɣ willi tsutulnin i itri n Tafukt lli illan ɣ tuẓẓumt n ugraw ad. Ar as itsutul wala nttat yan [[Ayyur|wayyur]]. |
||
Amtiwg nnɣ aɣ akkw tggut tuqqna gr tam imtiwgn illan ɣ unagraw anafuk. |
|||
==Amzruy== |
==Amzruy== |
||
Azrirg 8 : | Azrirg 9 : | ||
==Akal ɣ tudert n ufgan amaziɣ== |
==Akal ɣ tudert n ufgan amaziɣ== |
||
Dar imaziɣn Akal af atmaɣ yan ntt d tarwans. akal lli kkrzn d wakal,lli ɣ zdɣn d lliɣ drn. Ig wakal dar imaziɣ yat lli f kullu maɣn ɣ umzruy nsn. D irumiyn, ifniqicn, aεrabn , ifransawiyn... |
Dar imaziɣn Akal af atmaɣ yan ntt d tarwans. akal lli kkrzn d wakal,lli ɣ zdɣn d lliɣ drn. Ig wakal dar imaziɣ yat lli f kullu maɣn ɣ umzruy nsn. D irumiyn, ifniqicn, aεrabn , ifransawiyn... |
||
== Asamu == |
|||
* Awum aknunnay: 12 756 akilumitr |
|||
* Abddur: 6 × 10²⁴ akilugram |
|||
* Astum f tfukt: 150 agndid akilumitr |
|||
* Azmz n wannaḍ: 23 n tsragt d 56 n tusdidt |
|||
* Azmz n uḥbu anafuk: 1 usggwas |
|||
* Aẓẓug n tsna: 9,8 M/S² |
|||
* Tirɣi n tsna: 15 wC |
|||
== Tasna == |
|||
Ma ilkkmn gr 70% d 71% zzɣ tasna n wakal tga aman n igarawn d illan, d 30% iɣaman ka d igan akal, ar tbḍḍu tsna tabṛṛanit n wakal s kigan n igmmaḍn iqquṛn, nɣd tifilin titaktunin, ar ttmattayn t ɣ tsna mnnaw igndid n isggwasn. |
|||
== Akuttr aguman (Axial tilt) == |
|||
Ikuttr wakal zzɣ aguman nns s ma ilkkmn ar 23,4 n tskwfal, ma imssrn ɣ isnfaln ismẓuyn ɣ unzwi ɣ tsna n umtiwg. |
|||
== Igr amɣnaḍisan == |
|||
Ar iddnkay igr amɣnaḍisan n wakal ɣ ungns n tmnaḍt taxatart ittufsan n bṛṛa n umtiwg d ar ilkkm ar bṛṛa afad ad issuncg alssi amɣnaḍisan, d ulssi amɣnaḍisan iga yan ufrag issutln i wakal d ar t iḥṭṭu zzɣ aẓnẓṛ n tfukt. |
|||
== Tanɣa == |
|||
Ifrki n wakal, d ula tasgiwin n uflla zzɣ taduli ar ssuncukn s sin itsn alssi n uẓṛu, d ar ibṭṭu s usddi n tiflin titiktunin ittwlin xf agzzum immu iggut ultutm f tduli n uflla. amussu n tiflin ad ar immntal ɣ ingugin d ikswarn. |
|||
== Taduli == |
|||
Taduli n wakal igat yan ifrki asulilan tga 84% zzɣ aksay n umtig, timnaḍin tinafllatin zzɣ taduli ammu tggut taɣara. |
|||
== Ul abṛṛani == |
|||
Amzaray ɣ tskwfal n tirɣi ɣ ugns n ul abṛṛani ar ittawi s imzazn inrɣin, zzɣ aɣlluy tidiyin igan ablulu irɣan, ilmma asiṣmiḍ d ugguz s dar ul agwnsan irɣan. ar suwwurayn imzazn ad n wassay anrɣi xf aswuri n igr amɣnaḍisan n wakal. |
|||
== Ul agnsan == |
|||
Waxxa taskwflt n tirɣi ɣ wul agwnsan ar ittuɣal mas yaẓ i trɣi n tfukt, macc adad iggutn ur att ittajja ad ig ablulu. |
|||
== Ayyurn == |
|||
Iṭṭaf umtiwg n wakal yan umtiwg ɣmklli i nssn iga tt [[Ayyur (amtiwg)|Ayyur]]. |
|||
==Izdayn ittaaws== |
==Izdayn ittaaws== |
||
Iɣbula lli rad yaws ɣ tirra n umla yad: |
Iɣbula lli rad yaws ɣ tirra n umla yad: |
Tunɣilt n 4 Dujanbir 2020 à 21:41
Akal iga wis kraḍ itran lli itfarn i ungraw anafuk. d yan ɣ willi tsutulnin i itri n Tafukt lli illan ɣ tuẓẓumt n ugraw ad. Ar as itsutul wala nttat yan wayyur.
Amtiwg nnɣ aɣ akkw tggut tuqqna gr tam imtiwgn illan ɣ unagraw anafuk.
Amzruy
Illa wakal z uggar n 4,467 milyar n usggas. z lliɣd iffuɣ imik n w-akku z tafuk yitti z giz. ɣ umzwaru rad yiṣmiḍ ifrkki n uflla. rad tit tfr yat tusut yaḍn lliɣ ras ttid lkmn indkkik yaḍn d isufa lli rad isbadl udm ns. kullu mayad ittuyskar f lmlayn n isggas d tusutin urganin yat..
Akal ɣ tudert n ufgan amaziɣ
Dar imaziɣn Akal af atmaɣ yan ntt d tarwans. akal lli kkrzn d wakal,lli ɣ zdɣn d lliɣ drn. Ig wakal dar imaziɣ yat lli f kullu maɣn ɣ umzruy nsn. D irumiyn, ifniqicn, aεrabn , ifransawiyn...
Asamu
- Awum aknunnay: 12 756 akilumitr
- Abddur: 6 × 10²⁴ akilugram
- Astum f tfukt: 150 agndid akilumitr
- Azmz n wannaḍ: 23 n tsragt d 56 n tusdidt
- Azmz n uḥbu anafuk: 1 usggwas
- Aẓẓug n tsna: 9,8 M/S²
- Tirɣi n tsna: 15 wC
Tasna
Ma ilkkmn gr 70% d 71% zzɣ tasna n wakal tga aman n igarawn d illan, d 30% iɣaman ka d igan akal, ar tbḍḍu tsna tabṛṛanit n wakal s kigan n igmmaḍn iqquṛn, nɣd tifilin titaktunin, ar ttmattayn t ɣ tsna mnnaw igndid n isggwasn.
Akuttr aguman (Axial tilt)
Ikuttr wakal zzɣ aguman nns s ma ilkkmn ar 23,4 n tskwfal, ma imssrn ɣ isnfaln ismẓuyn ɣ unzwi ɣ tsna n umtiwg.
Igr amɣnaḍisan
Ar iddnkay igr amɣnaḍisan n wakal ɣ ungns n tmnaḍt taxatart ittufsan n bṛṛa n umtiwg d ar ilkkm ar bṛṛa afad ad issuncg alssi amɣnaḍisan, d ulssi amɣnaḍisan iga yan ufrag issutln i wakal d ar t iḥṭṭu zzɣ aẓnẓṛ n tfukt.
Tanɣa
Ifrki n wakal, d ula tasgiwin n uflla zzɣ taduli ar ssuncukn s sin itsn alssi n uẓṛu, d ar ibṭṭu s usddi n tiflin titiktunin ittwlin xf agzzum immu iggut ultutm f tduli n uflla. amussu n tiflin ad ar immntal ɣ ingugin d ikswarn.
Taduli
Taduli n wakal igat yan ifrki asulilan tga 84% zzɣ aksay n umtig, timnaḍin tinafllatin zzɣ taduli ammu tggut taɣara.
Ul abṛṛani
Amzaray ɣ tskwfal n tirɣi ɣ ugns n ul abṛṛani ar ittawi s imzazn inrɣin, zzɣ aɣlluy tidiyin igan ablulu irɣan, ilmma asiṣmiḍ d ugguz s dar ul agwnsan irɣan. ar suwwurayn imzazn ad n wassay anrɣi xf aswuri n igr amɣnaḍisan n wakal.
Ul agnsan
Waxxa taskwflt n tirɣi ɣ wul agwnsan ar ittuɣal mas yaẓ i trɣi n tfukt, macc adad iggutn ur att ittajja ad ig ablulu.
Ayyurn
Iṭṭaf umtiwg n wakal yan umtiwg ɣmklli i nssn iga tt Ayyur.
Izdayn ittaaws
Iɣbula lli rad yaws ɣ tirra n umla yad: