Tafukt

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche


Yat tewlaft n tafukt smanen-tt ayt NASA.

Tafukt (☉) tga-tt titrit n unegraw afukan. Ɣ ussurtey asnallun, tga tafukt zɣ yitran ganin ɣ wanaw axmuc awraɣ ilan ɣ ubeddur attayen n 1,989 1 × 1030 kg, tettusileɣ s uhidrujin (75 % n ubeddur d 92 % n ubleɣ) d uhilyum (25 % n ubeddur d 8 % ubleɣ). Tamu tafukt ɣ umahellaw igan s isem abrid n walim taggug i tuẓẓumt n umahellaw s wattayen n 8 kpc (∼26 100 a.l.), agensu n yiɣil n Uṛyun. Ar tessutul tafukt i tuẓẓumt n umahellaw ɣ 225 ar 250 n imelyunen n iseggasen (aseggas n umahellaw). Ar as-ittenneḍ wakal (s temmri n 30 km/s), sa n imtiwgen yaḍen, semmus n imtiwgen ixmucen s usidres, mennaw n iknemtiwgen d imsazagen d yat tassfift n ugeḍrur. Ar tettgensas tafukt i waḍu nns attayen n 99,854 % n ubeddur n unegraw afukan, ar ittgensas Jupiter uggar n sin ifkraḍen n uyenna d-yaguren.

Tafukt, dar s assaɣn yaḍn zund "iṭij - tafuyt", nttat ad igan itri illan ɣ tuẓẓumt n unagraw anafuk, d iga ubddur ns kra n 99,86% zzɣ amsmun n ubddur n unagraw anafuk.

Asamu[ssnfl | Snfl asagm]

- Awum aknunnay: 1,39 agndid akilumitr.

- Abddur: 1,99 × 10³⁰ akilugram.

- Astum n wammas n umahllaw: 26 038 asggwas n tifawt.

- Azmz n wannaḍ: 25 n wass.

- Azmz n uḥbu amahllawan: 225 agndid n usggwas.

- Aẓẓug n tsna: 274 M/S².

- Tirɣi n tsna: 5 505 wC.

Asnay[ssnfl | Snfl asagm]

Ar iddnkay ma ilkkmn ar kṛaḍ yifkkuẓn n ubddur n tfukt zzɣ ahidrujin, d ma iɣaman tugtt nns zzɣ ahilyum. d ɣas 1,69% zzɣ tafukt (i sul igan 5 628 ntkklit anaḍu n ubddur n wakal) ar iddnkay zzɣ ifrdisn ẓḍaynin zund akṛbun d uzzal d unyun d uksijin.

Astum[ssnfl | Snfl asagm]

Ar ilkkm ustum amjahdi n tfukt gras d wakal kra n 149,6 agndid akilumitr (1 AU), d ar ttkka tifawt n tfukt afadd ad tlkm akal 8 n tusdidin d 19 n tasint.

Amahllaw (amazllaw)[ssnfl | Snfl asagm]

Ar yad lli ittuɣal mas d tafukt ur dar s kra n ubɣur amqran ɣ izmazz bahra iqqbuṛn, macc ɣila d tnqqr s uggar n 85% f itran illan ɣ umahllaw n ubrid n uɣu, d taggugnn s ma yaẓn i sin ifkṛaḍn n uɣaras xf tuẓẓumt n ubrid n uɣu.

Tanɣa n tfukt[ssnfl | Snfl asagm]

Alssi n usidd[ssnfl | Snfl asagm]

Iga Alssi n usidd yat tiski n bṛṛa isdidn ɣ tfukt. ɣ ddu n ulssi n usidd ar ttgga tafukt tamallast.

Adɣar n uggwa anrɣi[ssnfl | Snfl asagm]

Ar ttasin igjda inrɣin kra n tangiwin irɣan xf tasna n tfukt, a hlli tṣmḍ  tanga, ar ttḍlu s amnid n udɣar amznẓṛ irɣan.

Adɣar amznẓṛ[ssnfl | Snfl asagm]

Ar ittasi udɣar amznẓṛ tirɣi iggutn n ul s bṛṛa zund kra n uznẓaṛ anrɣi, d usiṣmiḍ n tngiwin s urmiḍ d ar ttidrus tnẓẓi n tngiwin tinafukin s timiḍi n tkklit f ugzzum n uflla n ul s ugzzum n uflla n udɣar amznẓṛ.

Wul[ssnfl | Snfl asagm]

99% zzɣ ku taẓḍaṛt ittffuɣn zzɣ tafukt ar d ittacka 24% gis zzɣ agwns n tẓayṛt n uzgn n uwum n tfukt.

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]