Buṛɣwaṭa
This amnni has not been added to any content categories. Please help out by adding categories to it so that it can be listed with similar amnniTalɣa:Stub other. |
Buṛɣwaṭa | |
---|---|
ethnie | |
Asakud n ussrsl nɣ isllwi | 0 EC ![]() |
Asgd d tnbaḍt ɣ ddunit | Lislam ![]() |
Tutlayt tamaddut | Ils aɣarbi ![]() |
Asdɣr amssugur | Tamesna ![]() |
Ismlan ijɣrafiyn | 33°33′13″N 7°39′31″O ![]() |
Date de dissolution, d'abolition ou de démolition | 1058 ![]() |
![]() |
Buṛɣwaṭa nɣ Bulɣwaṭa (s tɛṛabt: برغواطة nɣ بلغواطة) gan yan umqqun n twsitin timaziɣin nna tt inn ikkan izdɣ g tmazirt n Tamsna, gin zɣ umqqun n Imẓmudn.[1] Ḍart n ukccum nnsn llf d tgrawla n iẓufriyn inufuɣn ɣ Lmɣrib mgal n txalifat n Bnu Umayya, skrn yan uwank s tsnimant da umẓn (gr 744-1085 ḌT) ɣ tsga n Tmsna ɣ izɣarn iṭlanṭiyn gr Asfi d Sla ddaw n tnbaḍt n Ṭarif Lmṭɣri.
Amzruy
[ssnfl | Snfl asagm]Drusn ifruritn da ttwassanin f tgldit n Burɣwaṭa. Amata n isugam imzrayn gan imaẓuẓn f uzmz ɣ tt inn tkka tnbaḍt nnsn, ar anɣ akkan ɣ kigan n tkkal yat umnaḍ amzray amglan irwin, isduwwaxn. Maccan illa yan ɣ ibayn is t naḥya. Yan uslid iga t ɣayda yara Abu Ṣaliḥ Zmmur, nna tt inn ikkan iga waggag mqqurn n Ibrɣwaṭn, ig amsqad nnsn s Quṛṭuba ɣ imisi n tasuta tis 10. Umla da anɣ ifka ad igan wida akkʷ fruririnin f Burɣwaṭa[2]. Sslkmn anɣ tn id Lbakri, Ibn Ḥazm d Ibn xaldun mqqar immzri ufasr nnsn ɣ kra n tnqqaḍ.
Ssntan iburɣwaṭn, ɣ tsga n Iɣumarn d Imknasn, tagrawla tamaziɣt n 739/740. Ssrɣn as waggagn inufuɣn iẓufrann da igan yan taggayt tasgdant nna iflsn s yat tɣarast n usngiddi ɣ tnmgla i tarisṭuqraṣt n Quṛayc lli d imqqurn ddu txalifat n Banu Umayya. Stin iɣwwaɣn Maysara Lmṭɣri ad ig amɣar fad ad igli aɣwwɣ nnsn, mursn, amẓn ikalln n Lmɣrib atrar. Aya issimn tiɣwwɣin yaḍnin ɣ Lmɣrib d Wandalus. Ɣ Imnɣi n Baqdura, fnan iɣwwaɣn yan tsrdast nit idusn nna nn srsn yuzn uxalif n Banu Umayya zɣ Surya. Maccan tasrdast n iɣwwaɣn iṛẓa ɣd nttat ɣ imisi n Qayṛawan, Ifriqiyya ɣ 741. Ḍar n tṛẓi ad, tlluzza akkʷ tuṛfa nnsn. Dat akkʷ ad ijṛu maya, bdan yad ibrɣwaṭn, lli igan imsrsal n tɣwwaɣt, ar ttḍiqn acku iɣwwaɣn da iggʷran is kcmn, slawant akkʷ imɣarn n ijanatn, ran ad awin tanbaḍt s wawwas n ikumisirn iẓufṛann. Lliɣ yad mursn ɣ uwttas nnsn amzwaru nna igan asdrfi n mddn zɣ tnbaḍt n Banu Umayya, ur d iɣama kra tn ittajjan ad sul drrun s tsrdast.
Ɣ 742 nɣ 743, ffɣn iburɣwaṭn tuṛfa n iɣwwaɣ, urrin s tsga n Tamsna lli illan ɣ uzaɣar utrim n Lmɣrib, skrn gis tagldit nnsn, fln tanufuɣt taẓufṛant nnsn.
Uggar n kraḍt tustin ad tkka tsga n tamsna ɣ ddu tnbaḍt n Ibrɣwaṭn (744-1058). Ddu tnbaḍt n Ṣaliḥ Bn Ṭarif, Ilyas Bn Ṣaliḥ (792-842); Yuns (842-888) d Bu Ɣufayl (888-913) tdus d tgldit, ar tssifiḍ imazann s tiwsatin taddjarin. Ɣ tuddma, kkant tt inn tzdayin ingrasn d Txalifat Tumayyat n Quṛṭuba fulkint, macc ɣ tgira n tasuta tis mrawt tṛẓa s tmntilt n sin wazzaɣn n Banu Umayya, d kra wazzaɣn sɣ dar ifaṭimiyn nna mi ɣnsn Ibrɣwaṭn, yili gr asn d Ayt Yfrn yan umnɣi icddan zɣ tasuta tis 11. Mqqar d lmḍn Ibrɣwaṭn g yan uzmz,[3] iẓḍiṛn sul ad ɣnsn i wazzaɣn n Imrabḍn — Immut gisn umɣar asgdan n Imṛabḍn Ɛbdlalh Bn Yasin ɣ ubaraz n imnɣi g 7 Yulyu 1058. 1149 ka a ɣ rẓan ibrɣwaṭn, fnun tn imuwḥḥidn, nɣubun am tgrumma tasrtant tasgdant[4].
Tiwsatin
[ssnfl | Snfl asagm]Sin wagnarn d tẓat twsatin ad tt inn ikkan kcmnt ɣ umqqun n Burɣwaṭa, iḍfuṛnt 12 zgitsnt asgd n Burɣwaṭa, ɣamant tiyyaḍ f Lislam.
Tiwsatin ḍfarnin asgd aburɣwaṭ (irks d Lislam)
[ssnfl | Snfl asagm]- Igrawn (جراوة)
- Izwaɣn (زواغة)
- Brans (البرانس)
- Ayt Bu Naṣr (بني أبي ناصر)
- Imnjaẓn (منجصة)
- Ayt Bu Nuḥ (بني أبي نوح)
- Ayt Waɣmr (بني واغمر)
- Imṭɣrn (مطغرة)
- Ayt Burɣ (بني بورغ)
- Ayt Drr (بني درّ)
- Imṭmaṭn (مطماطة)
- Ayt Zksnt (بني زكسنت)
Tiqbilin Tinslmin Tinufuɣin
[ssnfl | Snfl asagm]- Ijanatn n udrar (زناتة الجبل)
- Ayt Bllit (بنو بليت)
- Inmlaln (نمالة)
- Iwnsnt (أونسنت)
- Ayt Yfrn (نو يفرن)
- Ayt Naɣit (بنو ناغيت)
- Ayt Nnɛman (بنو النعمان)
- Ayt Fllusn (بنو فلوسة)
- Ayt Kuna (وبنو كونة)
- Ayt Skbbr (بنو سبكر)
- Aẓẓadn (أصّادة)
- Irgragn (رُكانة)
- Imanadn (منادة)
- iminn (أزمين)
- Imasinn (ماسينة)
- Irẓann (رصانة)
- Itrarn (ترارته)
Kra zɣ twsatin ad ittyubdarn, zun d Brans, Imṭmaṭn, Yfrn d Itrarn gan ɣar ixsan zɣ twsatin mqqurnin, ɣar tida llanin ɣ tsga n Tmsna ad ikcmn s umqqun n Burɣwaṭa.
Tisuɣal
[ssnfl | Snfl asagm]- ↑ Le Tourneau, R. (1986) [1960]. "Barg̲h̲awāṭa". In Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (eds.). Encyclopaedia of Islam. Vol. I (2nd ed.). Leiden, Netherlands: Brill Publishers. p. 1043. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_1231. ISBN 9004081143.
- ↑ Ẓr amnni ad lli d iffɣn tikklt tamzwarut ɣ tsɣunt n Hesperis, ittwarcifa ɣ 18 brir, 2007.
- ↑ Is akkʷ ibdr Lbakri mas fnan ɣ 1029 maccan aya ur imsasa d aylli daɣ inna g idɣarn yaḍnin f imnɣan nnsn d imṛabḍn.
- ↑ Le Tourneau, R. (1986) [1960]. "Barg̲h̲awāṭa". In Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (eds.). Encyclopaedia of Islam. Vol. I (2nd ed.). Leiden, Netherlands: Brill Publishers. p. 1044. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_1231. ISBN 9004081143.