Adanbala
|
Adanbala ![]() | |
---|---|
![]() | |
Annay | |
Amaccaq ɣr tgnit | 588 000 000 km d 967 000 000 km |
Azal amaskad | −1,6 d −2,94 |
Azal amagdz | −9,4 |
Itzzi ɣf | Iṭij |
Yttusmma ɣf | Jupiter |
Timzzit | |
Acffalu |
5,458104 AU 816 001 807 km |
Afafuk |
4,950429 AU 740 679 835 km |
Agllus azn-gjdan n tmzzit |
5,20336301 AU 778 112 020 km |
Annfal amzzay | 0,04839266 |
Tallit tamzzayt | 4 332,589 ass |
Tallit tanmugrit | 398,88 ass |
Vitesse orbitale | 13,07 km/s |
Aẓalay anmmas | 20,02 ° |
Annuz amzzay | 1,304 ° |
Addud n tyrsi tamalayt | 100,47390909 ° |
Afakul n ufafuk |
273,867 ° 14,72847983 ° |
Tasngama | |
Aqqaṛ | 71 492 km |
Akdu | 142 984 km |
Tigni | 0,06487 |
Tajumma | 62 179 600 000 km² |
Ablɣ | 1 431 280 000 000 000 km³ |
Takura |
1 898 190 Yg 1 M_J |
Tanẓẓi | 1 326 kg/m³ |
Asaft (Albidu) |
0,343 (albédo de Bond) 0,538 (albédo géométrique) |

Jubitir nɣ Jupitir nɣ Adanbala () iga yan umtiwg lli kullu imqqurn ɣ unagraw anafuk, s ubddur imqqurn s 2,5 f imtiwgn ann iɣaman munn, macc ar ittɣama iga ɣar yan zzɣ ifḍ ɣ ubddur n tfukt.
Amtiwg n Udanbala iga amtiwg lli bahra immrwasn d tfukt ɣ tnɣa nns. waxxa txṣṣa tuqqna ns n uhidrujin a ttimɣur s 75 n tkklit f ma ttga ɣilad afad ad ig itri, d ixṣṣa a yimɣut ɣar s 13 n tkklit i ujdr n udyutiryum afad ad ig aguzzal admman.
Tigniwt[ssnfl | Snfl asagm]
Ar ittnnḍ udanbala uggar n kra igat amtiwg yaḍni, s umntil n wannḍ ad ar ttilin kra n ijawwan iggutn ɣ tsna nns, d maya d a immntiln ɣ uddnki n n tigniwt zzɣ tasgiwin ku tasga tṭṭaf aklu nns. zund tandiwin d ijawwan inmgaln n ijawwan ilɣuɣn.
Ayyurn[ssnfl | Snfl asagm]
Iṭṭaf umtiwg n udanbala azwil n ayyurn i kullu imqqurn ɣ unagraw nɣ ar lkkmn ar 79 n wayyur macc mẓẓin kigan abla kkuẓ ad igan ayyurn imqqurn assaɣ nnsn: galilu - uṛuba - janimid - kalistu, d iga janimid ayyur amqqran kullu ɣ unagraw anafuk d ittugr akk° amtiwg n uzwaq.
Ayyurn igaliliyn[ssnfl | Snfl asagm]
Ɣ 1610, yufa Galili kkuẓ n iyyurn mqqurnin ittdwwarn f Jubitir. Ismma asn "Imtiwgn imidisiyn" fad ad yall ssiɛr i igldunn n twja n Midisis. Tga tuniẓt akk iwzarn n kra n wayyur yaḍn ur igi win Akal. Ganimid iga ayyur akk mqqur ɣ ubddur anafuk, iṭṭaf 5 262 km ɣ waqqa. Caliṣṭu, iṭṭaf 4 821 km, illa ɣunct n Azwaq. Iyu d Urupa ṭṭafn yat tiddi irwasn i tin Wayyur n wakal. Ayyur wiss smmus iga t Amalṭi, tiddi nns ur tzri 262 km. Kraḍ ɣ wayyurn ad igaliliyn (Iyu, Urupa d Ganimid) qrrbn bahra i Jubitir.
Tamdayt[ssnfl | Snfl asagm]
Iga udanbala tafgga tiss kkuẓt immu iggut usmrqqi nns ɣ ignwan nnɣ ffir n tafukt d wayyur d umaḍan, d ittuẓḍaṛ a ittuẓṛa ɣ ḍyyḍ.
Tanɣa[ssnfl | Snfl asagm]
Ar iddnkay umtiwg n udanbala zzɣ tangiwin imaslakn d imṭṭi (ablulu), d ur iṭṭaf tasna.
Taduli[ssnfl | Snfl asagm]
Ahidrujin igan imṭṭi nttan ad igan amnhaḍ f igr amqqran n umtiwg ad, idusn s mraw n tikkal f wakal, d udwas n usfaylu amɣnaḍisan idusn s ma ilkkmn ar 20.000 n tkklit f asfaylu n wakal.
Wul[ssnfl | Snfl asagm]
Ar ittuɣal mas iṭṭaf udanbala adasil imnẓi, d uddnkay n ul ur bahra igi amnɣud, d ur ittussan mas iga imṭṭi nɣd iqqur, macc ar ittuɣal mas iqqur.