Alaṣka

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Alaṣka
State of Alaska
Tamssugurt
Tamaẓunt Juneau
Tutlayin timaddudin Taglizit, tlingit, inupiaq, langues yupik, alutiiq, aléoute, dena'ina, deg hit'an, holikachuk, koyukon, kolchan, gwich’in, langues tanana, tanacross, han, ahtna, eyak, haïda d tsimshian
Tarakalt
Tajumma 1717856 km²
Iwtta d Yukon, Colombie-Britannique d Tchoukotka
Tadimugṛafit
Imzdaɣn 733 391 imezdaɣ. (1 Yebrir 2020)
Takatin 255 173
Umlan yaḍnin
Akud adigan UTC−09:00, UTC+14:00, Hawaii–Aleutian Time Zone d Amérique/Anchorage
alaska.gov

Alaṣka tga tawankt akkʷ yusɛan ɣ tmazirt n USA, tuti s unuḍu tawankt n Ttiksas, macc drusn imzdaɣn nns, tumẓ ida wis 48 ɣ wuṭṭun n imzdaɣn, ar as ttinin "awttu iggʷran" (last frontier) acku tuggt n ikalln nns ur ta ttyawzdaɣn. Tiɣrmt n Junu ad igan tamaẓunt nns, imma tamdint nns akkʷ imqqurn ɣ ma izdin d wuṭṭun n yimzdaɣn tga tt tɣrmt n Wankuraydj.

Tanqqiṭṭ akkʷ illan ɣ utaram n Walaṣka tmgala d Rusya s 82 Km, imma tanqqiṭṭ illan ɣ ttmi n iẓẓlmḍ ha nn taggug i usanuḍ n iẓẓilmḍ s 2090 Km.

Ɣ usga n unzwi, tirɣi n tmazirt ar tjgugul gr -62°S d ar taqqʷlay ar +38°S, Ɣ wakud n tnbdut ar tsummur tmazirt mad ittggan 20 n tsragt n tizi ɣ wassf.

Tettyawssan Walṣka s idrarn nns attuynin d tmuɣli nns bahra ifulkin, afa n Makkinliy ilkm ɣ tattuyt 6194 n umitru ssɣ iggi n yill, ɣaylli gis igan afa akkʷ yattuyn ɣ tmazirt n USA.

Amzruy[ssnfl | Snfl asagm]

Alaṣka, zdɣn yad gis kra n tamttiwin zun d Inwitn (Iskimu) d Izandyanen d Walyuṭn, kcmn sul fllatsn kra n imsnubbucn umliln ssɣ Rusya da rad gis skrn yat tzdduɣt ɣ tgzirt n Kudyak, mayad ɣ usggʷas n 1784.

Ilmma rad sɣn Yimirikaniyn tamazirt-ad dar Irusiyyn ɣ usggʷas n 1867, fkan asn gis 7,2 n umlyun n Uḍulaṛ, ittsmma ɣar 5 n id ssantim i yan uhkṭaṛ, acku ɣaln mddn ɣ wakudan is d ɣar yan wakal n uɣris ka ad tga hlli, ɣayann af as fkan ism n Isburgya (Icebergia).

Ɣ usggʷas n 1912 Akungris n Marikan rad issikd akccum n Walaṣka ɣ wayda n USA, ɣ 3 innayr n usggʷas n 1959 rad tg tawankt tis 49.

Timaxirin nns[ssnfl | Snfl asagm]

Atig n tmazirt ur infalal ar yan uzmz imaṭln, lliɣ ufan is gis tlla yat tmaxirt iggutn n islman d imɣuzn d waman d ukccuḍ d wurɣ d yan ccarij imqqurn n ulpiṭrul, tssufa sul atig lli s tt sɣan nttni sul wahli a s t inn tugr.

Aknyal nns[ssnfl | Snfl asagm]

Aknyal n tawankt n Walṣka illa ssɣ usggʷas n 1927, iskr tt ɣar yan uḥcmiy yaqqran ɣ ukulij dars 13 n usggʷas, iga gis sa n itran ad sisn iml timaxirin n wurɣ da tla tmazirt, imma wis tam ɣ itran isrs t inn ɣ tɣmrt n uflla iskr sis tamatart f udɣar n Walaṣka ɣ umaḍal.

Tamallayt[ssnfl | Snfl asagm]

Tamazirt-ad ur illi kra s rad tettyawssan uggar n ugama nns d ittawin tiṭ s tiẓgiwin d taganin nns d ysaffn nns d uɣris nns, ukan llant snat taganin mqqurnin ɣ uftas n iffus, ism asnt Cugac d Tungass. llan daɣ sin ismmurritn, asmmurri n Dinali nttan a ɣ illa wafa akkʷ yattuyn n Marikan, afa n Mak-kinliy. ilin ismmurritn yaḍni zun d:

  • Arctic National Park.
  • Glacier Bay National Park.
  • Katmai National Park.
  • Sitka National Historical Park.
  • Gold Rush National Historical Park.

Tisuɣal[ssnfl | Snfl asagm]