Mikayl Birun
Ilul Mikayl birun (s tfṛanssit: Michael Peyron) ɣ 12 Brir n usggʷas n 1935, ɣ kan, alb maritim, tamɣart nns tga t juzyan yifit mariya fuli d amyin, argaz ad mqqar iga aṛmmuy iḥml bahra imaziɣn d tdlsa Tamaziɣt is akkʷ ilmd awal Amaziɣ n ayt wammas n Lmɣrib, ifka ma iggutn i tdlsa ad uggar n tin ayt dars, ɣayann af as fkan assaɣ n "Izm Abṛbac". [1]
Imuddutn n mikail birun xxan as ad issan uggar f imaziɣn, tawssna d tdlsa nnsn, ɣmkli dars tuggt n imddukdal imaziɣn ganin inaẓuṛn d imdyazn dɣ nttni,, aylli t ujjan ad issfaɣ adlis ɣ ugzzum ad da igan “isaffn ɣbanin” asggʷas n 1993 ɣ ismun tuggt n tmdyazin ẓlinin s Waṭlas anammas d umqqur, adlis ad ḍfṛn t id tuggt n idlisn yaḍnin.
Tiɣudiw[ssnfl | Snfl asagm]
- Birun Iɣra ɣ tinml tamaynut ɣ luzan, sswis, 1942
- Tinml n usmattag hicam, hambstad, tagldut imun, 1943
- Tinml n usmattag san niut, hant, tagldit imun 1944-48
- Tinml igdudann klaysmur, durist,tagldit imun, 1948-52
- Asinag n tsbbabt amɣribiy, tigmi tumlilt, lmɣrib, 1953-54
- Tasdawit n tskla, bissas, budu, fransa, 1966-72
- Asinag n jyugrafi n idrarn n alb, grunubl, fṛansa, 1972-75
Azuzu akadimi[ssnfl | Snfl asagm]
- Aslmad n tutlayt tanglizit ɣ timli birlitz ɣ tigmi tumlilt 1964-1970
- Aslmad n tutlayt tanglizit ɣ ammas amswuri n usliẓIṛ ɣ tigmi tumlilt 1970-1972
- Amdraw ɣ ammas asgmann, gṛunubl 1972-1973
- Aslmad n tutlayt tanglizit ɣ tsdawit n tskla ɣ ṛbaṭ 1973-1988
- Aslmad n tutlayt tanglizit ɣ tsdawit n lcm champollion d standhal, gṛunubl, 1988-1995
- Aslmad irzfn ɣ tinml n uglid fahd I usfru ɣ ṭanja, 1992-2001
- Aslmad irzfn ɣ tsdawit n “al axawayn” ɣ ifran 1996-2009
- Amsawal ɣ usfru tamaziɣt tafṛansist ɣ tsdawit n tskla ɣ ṛbaṭ 2010-2011 tisfsrin
- Tunfit d tmazirt n ayt yiḥya, duktura ɣ ljuɣrafiya tanafgant d tarifit, grunubl cutanbir 1975
- Zɣ ɛyaci ar kwirs: ṣḥwwṣ ɣ ammas amqran, albin fransis, ṛbaṭ 1977
- Asutl amqran ɣamas n ammas amɣribi, ṛbaṭ, isiggzn n 1988-1984
- ”isafn ɣbanin” timdyazin sɣ ammas anammas amɣribi , tigmi tumlilt, wallada 1993
- Idrarn d agama Iɣudan, juṛinj; wistkul, 1994
- Idrarn d agama Iɣudan, juṛinj; wistkul, 1998
- Timdyazin timaziɣin n tassut n tbrza, tuẓumt n lmɣrib 1908-1932, iksun brufans , idisud 2002
- Amanar n tmalyt, lmɣrib, afniq natan 2002
- Timɣarin rrgznt f irgazn: tinbrazin ɣ ammas anammas amɣribi, ifran ; tasiggzt aui 2003
- Ussan imaziɣn ɣ tsdawit n “al axawayn”asnti n ubrid n tfinaɣ, yurat maikl birun, tasiggzt n tsdawit n al axawayn 2004
- Imɣri n tiɣuriwin timaziɣin, tasiggzt aui 2006
- Ass amaziɣ ɣ tsdawit n “al axawayn”, tinawt xf : “timktit d tmyurin imiwan imaziɣn”, mikail birun, ifran, tasiggzt aui 2007
- Imslitn n tasawt euloge ، (mikayl birun) ، ifrane ، aui press 2008
- Timdyazin timaziɣin, izlan n idrarn n lmɣrib, lundun; iland 2010
- Tiɣawsiwin timaynutin ɣ tmaziɣt, ifran, tasiggzt aui 2010
- Timyurin timiwanin d tnzbayt tamaziɣt ɣ ammas amɣribi 1912-1936, kulunya, rudijr, kub firlag 2018
- Idrarn izizn agisn tdrt, ifran tasiggzt aui 2019
- Tallasin d umiyn n udrar amazuɣ lmɣrib, ṛbaṭ , asinag agldan n tussna tamaziɣt, 2020
- Imaziɣn n lmɣrib: asakud n tnzbayt, lundun d nyu yurk, I.B. Turis, 2021
Iwaliwn nns[ssnfl | Snfl asagm]
”fkiɣ atig i tutlayt tamaziɣt acku fulkin iwaliwn nns, zilln d wawal amaziɣ iɛjb iyi bahra, isusmi lḥal kigan"
Tisuɣal[ssnfl | Snfl asagm]
- ↑ Sɣ dar Amaḍal Amaziɣ (uṭṭun 269) win Ṛacida imrzig.