Tazwwaqt (taẓuṛi n ukccuḍ)

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
tala n waman n sidi bl ɛbbas g mṛṛakc lmɣrib

tazwwaqt niɣdd  zzwaq ( tawalt ad tucka d zɣ tutlayt  tamaziɣt) immatti wassaɣ s iklli ig taguri g tutlayin yaḍn zun d tutlayt tanglizit: tzouaqt, iga  zɣ tẓuṛi n lmɣrib lli d ifl umzruy lli izdin s tniḍi, tg tẓuṛi ad tamatart s iẓli uẓkka amɣribi. izdi  wanaw ad n tẓuṛi d unuɣn n ukccuḍ d ikʷlan  imsasan inmalan ngrasn. zɣ tɣrmin lli ittawssann s tzwwaqt zund fas d mṛṛakc d cfcawn, tiniḍi n ukccuḍ ur a ttkmmal ar d tili zzwaq nns sis  iliqn. tg tẓuṛi ad n tzwwaqt tad ilan addur tg tamatart g uẓkka amɣribi d tɣrma nns zɣ umzruy lli nn bahra yaggugn ar ɣilad sul tga udm n uẓkka n tɣrma tamɣribit.[1]

anawn n tzwwaqt[ssnfl | Snfl asagm]

aṣmḍl n mulay dris wis sin g fas.

udm n tzwwaqt g lmɣrib akkʷ iṭṭf kigan n wanawn lli, tlla g idassn n izwwaqn anawn n tzwwaqt tad mmi gan unuɣn nns tinzgatin ilin t awd tid mmi gan tijjigin. izwwaqn ad ssnn tuntulin n tniḍi ad ‘’lḥsba’’ d ‘’lqsma’’, lli igan ilgamn n wanaw anzgan lli illan ddaw n taggayt g tẓuṛi n tzwwaqt ilan assaɣ n ‘’tṣṭiṛ’’[2]. kra ɣ zzwaq iṭṭf ɣas amamk anzgan waha. macc kra iga tt taɣarast ɣ wanaw ad iṭṭf tatiknit  nns, zud akkʷ maṛṛa n tatiknit n iṣṭṭaṛn imddasn[3]. tumẓ ‘’ lḥsba’’ d ‘’lqsma’’ kra n tɣarasin tinzgatin iẓlin s ufus n uzwwaq amɣribi waha[4]. tiɣarasin ad tinzgatin ur llint ɣar g tzwwaqt waha, llant awd g tniḍi tazaykut yaḍn tamzruyt: akccuḍ, lgabṣ, aẓṛu(taḥjjaṛt), rrxam iṛcmn, d uzaɣur ittɣzan niɣ wad iṛcmn, d zllij, d kigan…[5]

amamk n tzwwaqt ar t ttasin izwwaqn zg wanaw n udlas lli ran ad t zwwqn, asin fllas anaw n tnzgit lli dis imsasan, taɣarast ad tẓli, ar tt skarn izwwaqn s usiḍn n tsna d umiḍan.[6]

amamk n wanawn inzgatn[ssnfl | Snfl asagm]

tiɣarasin n ṛṛcum n unuɣn n tzwwaqt llant tid irxan ilint tid immrin icqqan, akud nna iggut imiḍan n umamk ar g wanaw ar ittgga anaw lli immrin icqqan. kra ɣ wanawn ad inzgatn la anaw n talɣa n ignwan[7], itran mqqurn g tuẓẓumt mmi ssutln itran mẓẓiynin yaḍn, iṭṭf kra igatt anaw ism nns niɣ assaɣ nns s uṭṭunn n itran d umsasa n itran ad g tzwwaqt, ig wacku niɣ bugjdi (tuẓẓumt) s wassaɣ (tannaɛuṛt)[8]. amdya: iɣ tla titrit mqquṛn n tuẓẓumt 16 n tiwẓa ilint tid mẓẓiyn lli as issutln 8 n tiwẓa, anaw n umamk ad ar ttinin ‘asṭacṛi blmtmmn’ anamk ‘titrit mmu16 bu ttamt tetratin’.

amamk n wanaw n amjjig[ssnfl | Snfl asagm]

(tturg) anamk nns igat mas ila talɣa n ifr n waddag ‘lwrg’, d (ttcjiṛ) iga unuɣn ilan talɣa n taddagt. anawn ad n tzwwaqt kigan maɣ bdda mmrwasn imsasa umamk nns, azgn n tzwwaqt immrwas d gʷmas dis ingabaln, zund iɣ imnad udm n tissit.[9]

amamk amɣribi anzgan kramraw d sin
titrir d dar 16 n tiwẓa

assaɣn n wanawn imjjign[ssnfl | Snfl asagm]

ismawn n wanawn n tzwwaqt tamjjigt, gan assaɣn izdin d tuga d ijjign:

tturrig

tturg: ‘lwrga’ ifr n tadagt, anaw irwasn ɣ unuɣn ifrawn n waddagn.

ttcjiṛ: ‘شجرة’ anaw n tzwwaqt ilan talɣa n taddagt.

lɛrq: aẓuṛ s ddarija tamɣribit ‘jjdr’

lqrunfl: iwid wanaw ad assaɣ nns zɣ  ujjig n lqrunfl.

ssusan: iwid wanaw ad assaɣ nns zɣ ujjig d tuga n rriḥan.

isgra n iɣʷmma n tqwwaqt[ssnfl | Snfl asagm]

iɣʷmma d tmttiwin n uzday[ssnfl | Snfl asagm]

zɣ ɣad izrin iɣʷmma n tzwwaqt gan takka n izuɣar, lli immrwin s uzday n tniḍi n ilm, iɣʷmma ad d uzday ad ar rqqan s takat f iggi n lmjmmṛ. ili maɣ as lqqmn awd awraɣ n tglay.[10]

iɣʷmma ad ur mmrwasn ɣ tɣrmin n lmɣrib, kra igatt tamdint d iɣʷmma nns sis iẓlin d tmttiwin lli zɣ ittawskar. ɣ kra igatt tiɣrmt ar ittgga lmɛllm n tniḍi ad iɣʷmma lli ittawskarn zɣ tmttiwin lli illan g tɣrmt nns, niɣ tasgiwin nns.

timttiwin:[ssnfl | Snfl asagm]

1 - taḍut n izammarn inwan allig tga irgicn, immrwin d uzday n tniḍi n ilm.

2 - ssnṣaṛ, (iga umlil irwas lgabṣ).

3 - azzgza anili, ‘nila’ .

4 - lqrqqum awraɣ.

5 - lḥnna immrwin d takka n ifrkkcn n ṛṛmman.

6 -  takka n ififl azggʷaɣ.

7 - ifrawn n ṛṛmman.

8 - takka n lxcxac ‘ lɛkkaṛ lfasi’ immrwin d ifrkkcn n ṛṛmman.

9 - azday n tniḍi n ilm ar sis zdayn timttiwin.

10 - lkbritat n wanas ‘tuzzalt tazzgzat’.

ar skarn aɣʷmma ilan aklu azggʷaɣ  lli illan g ufasi n tawlaft, zɣ takka n ififl azggʷaɣ immrwin d ifrawn n ṛṛmman d takka n lxcxac, d ifrkkcn iqquṛn n ṛṛmman.

timttiwin ad ar tnt ẓẓaḍn kkʷmn tnt s lmhraz d tfrdut, ig mayan taɣarast tazaykut tamzruyt n mayan.

gan izwwaqn assaɣ  sisn iẓlin i ikʷlan, kigan n ismawn kra igatt aklu iṭṭf assaɣ nns, amdya: ‘qlb lbnana’ anamk nns ‘ul n talbanant’ ackku iṭṭf aklu n uwraɣ ifssusn zun d win lbanan, d ‘zzraq llil’ anamk nns ‘azzgza n iḍ’ lli igan aklu azzgza bahra iḍlan. macc aklu lliɣ rwin sin ikʷlan, ila ism  , ‘msx’ anamk n irka niɣ aklu ur igi yan.[11]

imassn n tẓuṛi n tzwwaqt[ssnfl | Snfl asagm]

taduli n yat tdala g tgmmi n ssi sɛid ɣ mṛṛakc lmɣrib

ccita d tzuni n ṛṛcum[ssnfl | Snfl asagm]

ccita n wazzar n uɣyul[12][ssnfl | Snfl asagm]

tazuni n ṛṛcum[ssnfl | Snfl asagm]

tazuni n ṛṛcum tga adlas lli ira uzwwaq ad t iṛcm izwqqt, mqqar iga aẓkka( iflu, ccṛjm (asrẓm), ifiruzn…) niɣ kra n twwuri tanaẓuṛt mẓẓiyn am(tiduba, imsggiwrn, tissatin, asugar…) ar skarn amamk n ṛṛcm amzwaru g tnfult iqquṛn, ukan gbun kksn illi ɣ ur tlli tẓuṛi s tuzlin, tg tnfult ann iqquṛn (talbunt- قالب).

tifrkiwin n tzwwaqt[ssnfl | Snfl asagm]

tawlaft n unuɣn n tẓuṛi tamzruyt tamṛṛukit, iɣrm n lbahya mṛṛakc lmṛṛuk

tatiknit n zzwaq tla ilugn d wanawn nns ṭṭfn tiɣarasin n twwuri iẓlin lli ssnn ‘lmaɛllmin’ izwwaqn, macc afalki n tẓuṛi n tzwwaqt iɣama nn g ufus n lmaɛllm lli yurmn taẓuṛi, ig bab n tazzult, ili uẓilal ngr kra igatt tawwuri n tzwwaqt zɣ ufus s wayyaḍ. amdya: ig llan sin izwwaqn g ddaw n yat tzuni n twwuri rad tẓḍṛt ad tbḍut ngr twwuri n uzwwaq ann d wis sin.[13]

bab n ukccuḍ ar isgadda akccuḍ ibbit s igʷzman s tɣarast n umamk lli ran, ifk t i izwwaqn ḥma ad gis swwurin awd nttni, s tɣarast nnsn izrin f kṛaḍt tfrkiwin:

asiggz n wanaw

asiggz n wanaw f udlas lli ɣʷman is izwar s yan uklu, kigan maɣa ittgga uklu ann azggʷaɣ iḍlan. tizi ann ar d ittasi  lmaɛllmn tzwwaqt yat tummist n ijwayn  yuman s lgabṣ umlil.

(ṭṭṛiḥ)

s kigan n ikʷlan d iɣʷmma, d ccita tazaykut, ar ssigizn anaw n tzwwaqt lli illan g tnfult iqquṛn g tzult n ṛṛcm (adlas), ar ɣʷmman ikḥlan g udɣar g ur ilin lgabṣ, d ufus ifssusn tffuɣ trgagayt, itrs ufus yusin ccita f tdiklt n ufus wis sin.

asfalki

akud nna  bahra izwa uɣʷmma, ur sul tra twwuri takka lgabṣ, ar t ṣṣfaḍn s ujway ibdign s waman. asin d ccita mmi isdid ixf ar sis gllin ṛṛcm n wanaw ann n tzwwaqt d uklu umlil d usggan.

tadala igguran

ar ttggan aẓɣuṛ n zzit n lkttan i tzwwaqt ḥma ad ittsufu udm nns g tagara iɣ zwan unuɣn n iɣʷman.

Msmun awal[ssnfl | Snfl asagm]

isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

  1. André Paccard (1981). Le Maroc et l’artisanat traditionnel islamique dans l’architecture (بالفرنسية). atelier 74.
  2. Brigitte Hintzen-Bohlen (2000). Andalusia : art & architecture (بالانجليزية). Könemann.
  3. Indiana university. Mathematical association of America. Mathematical association of (1894-). The American mathematical monthly : official journal of the Mathematical association of America. Mathematical association of America. OCLC 1277036382. مؤرشف من الأصل في 31 أكتوبر 2021.
  4. Aboufadil، Youssef؛ Thalal، Abdelmalek؛ Raghni، My Ahmed El Idrissi (15 نوفمبر 2013). "Symmetry groups of Moroccan geometric woodwork patterns". Journal of Applied Crystallography. 46 (6): 1834–1841. doi:10.1107/s0021889813027726. ISSN 0021-8898. مؤرشف من الأصل في 2021-10-26.
  5. Touri, ‘Abdelaziz, Benaboud, Mhammad, Boujibar El-Khatib, Naïma, Lakhdar, Kamal, Mezzine, Mohamed (2000). Le Maroc andalou: à la découverte d'un art de vivre (بالفرنسية). Ministère des Affaires Culturelles du Royaume du Maroc & Museum With No Frontiers.
  6. Abdullahi، Yahya؛ Embi، Mohamed Rashid Bin (2013-06). "Evolution of Islamic geometric patterns". Frontiers of Architectural Research. 2 (2): 243–251. doi:10.1016/j.foar.2013.03.002. ISSN 2095-2635. مؤرشف من الأصل في 2023-02-07.
  7. Stewart, Ian, f. (2001). What shape is a snowflake?. Freeman. ISBN 0-7167-4794-4. OCLC 473693295. مؤرشف من الأصل في 2022-01-11.
  8. السايب، خالد (1964-....) (2016). كتاب التنوير وديوان التحبير في فن التسطير. [د.ن.]،. ISBN 978-9954-37-649-2. OCLC 1049203054. مؤرشف من الأصل في 2020-06-09.
  9. André Paccard (1981). Le Maroc et l’artisanat traditionnel islamique dans l’architecture (بالفرنسية). atelier 74.
  10. André Paccard (1981). Le Maroc et l’artisanat traditionnel islamique dans l’architecture (بالفرنسية). atelier 74.
  11. André Paccard (1981). Le Maroc et l’artisanat traditionnel islamique dans l’architecture (بالفرنسية). atelier 74.
  12. Jean-Marc Castréra, (1996). ARABESQUES : ART DECORATIF AU MAROC (بالفرنسية). باريس: ACR édition internationale.
  13. Jean-Marc Castréra, (1996). ARABESQUES : ART DECORATIF AU MAROC (بالفرنسية). باريس: ACR édition internationale.

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]