Asinan amaziɣ

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Hann !!! Amgrad ad ixcn ur gis iffuɣ umya !
Llant ukan sul gis tguriwin tuṛḍilin zzɣ kra n tutlayt yaḍnin d/nɣ ur ittyara s tclḥiyt, tḍfurt nit sul twwuri iggutn. Ɣrat aslgn n Wikipidya taclḥiyt bac ad trmsm uggar.
Mad igan afssay? iqqan d ad igiddi, ttyukksnt zgis tguriwin turḍilin, d ad ttyusbadlnt s tguriwin timaziɣin
Asinan Amaziɣ

Asinan amaziɣ (s Tfransist : Lycée Berbère) iga yan usinan tskr Franṣa ɣ tɣrmt n Uẓru ɣ usggas n 1927. Ɣassad iga s wassaɣ Asinan Ṭariq ibnu Ziyad.

Asinan ad ffaɣn sgis tugt n imɣnasn n Umussu amaziɣ, zund ukan Muḥmmad Cafiq, Lmḥjubi Aḥrḍan, Muḥmmad Ufqqir ... Asinan ad ila yat tɣarast n tiɣri mi tsmma Franṣa tiɣri Tafransist-Tamaziɣt, acku ar gis aqqran Tamaziɣt, Tafransist, Tusnakt.

Tamsmunt inlmadn iqburr uɣrbaz amaziɣ Uzru[ssnfl | Snfl asagm]

Zund uylli asn iga, s tufra, ḥmmu umuḥand, aslmad ɣ uɣrbaz uzru, gan icirran aqyyl, ass n 5 brayr 1944, s ttbdadn tama n imddukwal nsn, bddin f mas ila ad tamẓ tmazirt tililli ns, inin is dad ddun ɣ uɣaras ixatarn nsn mmutn f tmazirt, nzɣn d idfrir lli tnba fransa ɣ tabadult, ɣ ubrid umknas, llig kkan irummiyn ar ttawin icirran ad mẓẓin ad amun ku asggwas (11 nwanbir) i tmktit tarasalt mi tsɣima fransa ɣ tbadult. tamẓ asn tawngimt tiwlafin, llig sull mẓẓin, n tmɣriwin ar ittwaggan f ismḍal willi ttunɣinin asggwas n 193 .

«irummiyn d iddan s akal ad , isin at, ku tiydrt tmdjrm, tccur s idammn n ayt mat nɣ ». ɣ udɣar nsn, asun asafu , d nitni araw imsubrr ad inin : «uhu i usdurry asdras, uhu i tmallaɣt, uhu i wsmmgzal ». ar ttarin f igudar, skkr adida, tfafa twngimt ɣurs ifrax ad, mẓẓin. ḥma ad mmgrawn, ɣ ɛari ad arin yat tbrat i gabryil jirman, aslway uɣrbaz amaziḍ ɣ uzru, ɣ tufuɣt nsn uḥṭṭun irummiyn, mtawan ad amun ɣ tɣnsa ugdud.

ad nfsr tabra ad, mɣar tlggʷaɣ ɣ uglim d ugns ns .

«inlmadn n uɣrbaz uzru»

i mass aslway n uɣrbaz uzru

mass aslway

am uylli ɣ ddan imddukwal nsn ɣ timskiwin ḍnin n tɣuri jaj n tmdinin, inlmadn uɣrbaz uzru, immgrawn, ssmdun i tfganit , ad qyyil, s ɣa amun ɣ tɣnsa yttg ugdud amrruki, ḥma ad yawḍ ɣrs izrfan isrtan, idamsann d inamunn.

nra fransa, iddɣ nttat d tmurt aɣ isslmdn ad nisin timyurin n 1789, igan ti ns, imil nra altu, mrruk, iddḍ ntta ayd igan tamurt aɣ d yurun, d ila ɣif nɣ ad naff, llig ɣa namu ɣ tsga n tzmar tidrfanin, ɣa ygin yan umur ɣ tlilli.

tudrt i fransa tadrfant, tudrt i mrruk adrfan tudrt i umqran agllid, ad ibubä issmḍur rbbi addur ns»

tabrat ad, tla ɣif nḍ ad nsrs ɣifs yits n tannayin:

g yat tsga, adday nsnuccg amzruy anamun n tmizar imsdurruyn, nɣd talli n umlan izugaz, d tin tɣuri ismuttuyn tanamunt. aɛutrir d wn issn ad ismuddu tudrt tanamunt, ilin tt ɣurs tsura n tussna, s izḍar ad yisin amaḍal d tmukrisin ns.

zg tsga yaḍ, snat n tngma tirasalin, tamzwarut, tga tin talli ɣ ttwagg tbrat ad, lla digs ttinin imqyyil, is ad amun ɣ usslmd d issgmi ɣ ilmsidn d skwilat tuslagin, ḥma ad ssmɣur amussu agdudan ɣ iniɣi ns f izrfan isrtann.

tiss snat, tga tin talttaɣt ɣ watign imḍlan ɣ skwilat irummiyn, igan tayri n tmurt d tin umtawa d taymat, tssɣra tɣwwaɣt n 1789. s yism n atign ad ittuzmmn ɣ ibripn imaḍlan , izrf umadan d win tmadanit, itggin timsbuna, maci ɣas f uzdduy d tmazirt nsn, maca awd uzdduy d fransa.

a nddu ɣur dat, mc nsmuql ɣ tbrat, is zzigs ttusfḍ tmawalt «amaziɣ», s-umata zg yism uɣrbaz d win uslway ns, ur gin «aɣrbaz amaziḍ uzru». is d stit, is ur rin ad gin ism ad, iddɣ ur rin ad gin azilal gr skwilat timuslmin d tilli imaziɣn ?.

am uylli d yiwi muḥamd bnhlal. dad ayd tkccm tadyulujit amawal itwaggn, yudja yits ad ddun, ar ɣalln, is ur rin imaziɣn ad gin idfrir n gum, imil, iwin d zg uylli lmdn ɣ uɣrbaz, ad iss wtn irummiyn, zrktin fransa asn isslmdn aynna f skwin taɣnsa nsn, irin iss tilelli i tmazirt nsn mrruk.

tamsbani ya, tuca timitar i yrummiyn, i uylli asn tggin iqbayliyn.

dart i tbrat lli uzn icirran i gabryl jirman, twaggn icirran lɛurnn, ikccm udfrir ɣurs aɣrbaz, ḥma ad itturgl asgḍas magl a, ttugrin icirran n 14 ar 16 usgḍas ɣ tbniqin tiḥbcanin, iblubll s waman.ar nzzɣn zg tbniqin ḍr tiyaḍ f idarr. llan digsn wiss iddan ugar n 80 km ɣas f udar, ḥḍun tn imnayn. zg icirran ittunzḍn f iɛddisn, ad kkin dat unzzarfu, ttuxbḍn s kigan iyurn ukraf (inyr 8 d 12 uyur), ṭali muḥamd uḥddu, iga dart uyn anflus ɣ uɣalif ugns ɣ uzmz n tnbaṭ n ḥasan wiss-sin, lɛyaci mulud ulḥsn, ɣa ygin anzzarfu dart uyn ɣ tahla, brṭali bnḥddu ulḥsn, lqayd n xnifra dart uyn, dwiri lḥbib bnḥmmu uyidzr, anzzarfu n bnḥmad dart uyn.ucya ɛlla umbarc, anzzarfu dart uyn ɣ bnilnt, ḥasan bn muḥamd azmmuri, amzmmim aqbur n uwanak ugns, d unḍlaf aqbur n tkrza, d ḥusayn ḥadj ḥmmu.

yits ḍnin ɣ inlmadn iqburr uzru, kkan ɣ uzmz lli, gan ixddamn ɣ tdbula n fransa, twamẓnn awd nitni, iddɣ amun ɣ igrawn ar ittwaggan f uzarug n tmazirt, zzigsn ḥmmu bnmuḥamd uṭiflt, aslmad aqbur ɣ anfa, ɛbd lḥamid azmmuri, anflus aqbur n anfa d rbaḍ d unɣlaf aqbur n tsbbabt d ummukn, ntta d rraḥmani abd llah bnɛumar, d bnuzkri bnnasr, kraḍ ad srsin ikmz f warra n 11 nayr 1944.

a nsdfu i tlggant ad inkraf, ur ntettu sin iqburn uɣrbaz, ur tamman gḍnsn, ɣ uɣrbaz n mulay yusf ɣ rbaḍ , ɣas s mxncu, zzig-sn muḥamd cafiq ubnoli usaddn, amggaws aqbur n tɣuri tamattuyt ɣ anfa, d uslway aqbur uɣrbaz agldan, inna is itturar ɣ idis, zg mctida aya, zg aqyyil n 29 nayr 1944, ntta d zgḍaɣ mkki ubnɛli, lyuṭnu kulunil aqbur imxzniyn, itturarn awd ntta ɣ idis, zgus ar isslmad ɣ skwilat tuslagin, ttwagg ɣifs tiṭ, zg uzru ar amknas. nitni d lḥusayn abd lmalk usaddn, ittwazon zg tɣuri ɣ uɣrbaz amaziɣ uzru, immuty ad ifdda taɣuri ns ɣ uɣrbaz n mulay dris ɣ fas, ḥma ad igg icirri amzwaru yumẓn bakalurya asgḍas n 1949.

mɣar rẓmn irummiyn aɣrbaz ɣ ktubr 1944, ttusfr tslwayt tadblant, ikccm tt id udfrir.ar tzɛn inlmadn ranin ad fddan taḍuri nsn, yits mmutin ɣurs iɣrbazn yaḍ.ad is trẓa tsrtit n fransa mgal imaziɣn ?

gabryil jirman, aslway uɣrbaz, s ixf ns, tkkas aḍar, tgas tmsɣimt tamatut bumci, , tawid ɣ udɣar ns yan usdras, ad isbidd icirran iskkr adida, iẓyyr wiyaḍ ad kkin idis i tsrtit, nɣd ad twazon awd nitni zg tɣuri. kigan zg icirran lli mi tnna fransa, is as skkr adida, tumẓ tn, nɣd tudr digsn, ad adrr zg tsga nsn, f waraw nsn.

ar turzzu tmsɣimt ad tssilil timukrisin gr icirran n ayt mgil d win ayt izmmuriyn, d wiyaḍ d itddun zg tsggiwin iɛrqn. llan icirran, mi yttwadr f warraw nsn, allig urin tibratin yaḍ lla ttrn digsn tt ad asn tssurf tslwayt uɣrbaz, ar ggar imuttil f icirran iqburn itn yugrr. ass n 13 mars 1944, iwḍn d 4 n tbratin ɣurs aslway uɣrbaz, zg icirran itwazon, zg tɣuri, sin zg ayt saddn, yan zg brkan, tnnḍnin zg figig.

gannin tt tbratin nna ar 19 yunyu 1945, llig tssmudu dab, ad tg taɣawsa uɣrbaz gr ifassn n kmandar kudinu amḍaf asggaw izrfan ugafi ɣ amknas. igan tasstant ns ɣ idɣarr llig zdgɣn warraw icirran ikkan tibniqin f tɣawsa n aqyyil uzru. ila ad nkti is ar d tddun icirran ad lmdn, zg brkan, ṭaws, dmnat, ṭddirs, aknul, imtɣrn, budnib.

yits n tsggiwin ɣ lḥusima, nadur d ṭiṭwan, illan ddaw i tnbaṭ n sbanya, ur ikccimn ddaw n tnbaṭ n fransa.

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]