Imzwiɣ
|
Imzwiɣ ![]() | |
---|---|
![]() | |
Annay | |
Amaccaq ɣr tgnit | 54 600 000 km d 401 000 000 km |
Azal amaskad | −2,94 d 1,86 |
Itzzi ɣf | Iṭij |
Yttusmma ɣf | Mɣrs d Aris |
Timzzit | |
Acffalu | 249 232 432 km |
Afafuk | 206 655 215 km |
Agllus azn-gjdan n tmzzit |
227 936 637 km 1,523679 AU |
Annfal amzzay | 0,0933941 |
Tallit tamzzayt | 686,98 ass |
Tallit tanmugrit | 779,94 ass |
Annuz amzzay |
1,84969142 ° 5,65 ° 1,67 ° |
Addud n tyrsi tamalayt | 49,55953892 ° |
Afakul n ufafuk | 336,05637041 ° |
Tasngama | |
Aqqaṛ | 3 389,5 km |
Akdu | 6 791,432 km |
Tigni | 0,00589 |
Tajumma | 144 798 500 km² |
Ablɣ | 163 180 000 000 km³ |
Takura | 641,71 Yg |
Tanẓẓi | 3 933 g/cm³ |
Taẓɣlt tasmdayt |
−63 °C −143 °C 35 °C |
Asaft (Albidu) |
0,17 0,25 |
Azmz n ubddi d unulfu | 4 540 million years BCE |
Mars nɣd Imzwiɣ () iga yan utri wis kkuz li ur agugnin f tafukt. Imzwiɣ iga amtiwg wiss kkuẓ i yaẓn i tfukt d umtiwg imẓẓiyn wiss sin ɣ unagraw nnɣ. Taẓuɣi n tasna nns tuckad zzɣ uksid n uzzal (tanikt).
Mqqaṛ Imzwiɣ imqqur ɣir f uzgn n wakal, macc mmrwasn ɣ kigan n tɣawsiwin, imzwiɣ iṭṭaf tasna tasulilant, d kra n idɣarn igrisnan n usfaylu, d wass ɣ imzwiɣ yuti win akal ɣar s 40 n tusdidt, d ar as yakka ukuttr aguman timsẓwin zund tin akal darnɣ (mqqaṛ kra yan gisn ar ittkka ma ilkkmn ar anuḍu n tiɣzi nns).
Iṭṭaf umtiweg n Yimezwiɣ idraren zund amtiweg n Wakal d Umaḍan, d g idurar i yakkʷ ittussann g Imezwiɣ igat ukeswar n Ulimbus (S teng: Olympus).
Iga Ulimbus akeswar d udrar i yakkʷ imqquṛen g Unagraw Anafuk, d ar telkkem tiɣzi nns gr 23 ar 25 km, d mayad ar aɣ immalla mas iɣezzif f udrar n Iviriset s kṛaḍt tikkal, d ar telkkem turrut n tesila nns ma yelkkmen kra n 600 km.
Asamu[ssnfl | Snfl asagm]
- Awum aknunnay: 6 792 akilumitr.
- Abddur: 6,4 × 10²³ akilugram.
- Astum f tfukt: 228 agndid akilumitr.
- Azmz n wannaḍ: 1,3 n wass.
- Azmz n uḥbu anafuk: 1,88 usgg°as.
- Aẓẓug n tsna: 3,7 M/S².
- Tirɣi n tsna: -63 °C.
- Tirɣi - anbdu: 17 °C
- Tirɣi - tagrst: -140 °C
Tasna[ssnfl | Snfl asagm]
Imzwiɣ dars imuɣlan idramatikin, d ikswarn yattuynin d unagraw n wasif akswat. d iṭṭaf adrar i kullu imqqurn ɣ ku imtiwgn n unagraw anafuk (ulimbus muns) d wasif i kullu imqqurn ula ntta (valis marinaris).
Aman[ssnfl | Snfl asagm]
Llan kigan n inmmaln idusn mas d tigniwt n imzwiɣ tṭṭaf yadlli tuqqna uggar n ɣil, d llan yad lli gis waman ɣ tsna nns, d llan kigan n inmmaln tiyyaḍ ar ttinin mas sul gis llan waman ɣ ddu n tsna nns.
Tamdayt[ssnfl | Snfl asagm]
Irxa a ittuẓṛa imzwiɣ zzɣ akal s tiṭṭ, acku ar ittnunnt ɣ yiḍ zund kra n itri.
Tanɣa[ssnfl | Snfl asagm]
Ifrki n bṛṛa iga anbɣur s usilikun, uksijin, uzzal, amgnizyum, alaminyum, akalsyum, aputasyum. i nẓmaṛ attn nswwuri ɣ usbuɣlu n imal n tuzdɣt n ufgan ɣ imzwiɣ.
Taduli[ssnfl | Snfl asagm]
Taduli n usilikat ad iskrn imuɣlin ittuẓlanin n umtiwg.
Wul[ssnfl | Snfl asagm]
Zund akal, tuqqna n ul n imzwiɣ tggut zzɣ uzzal d inikl, d tlla gis ma ilkkmn ar 17% n wawḍis, ma yujjan ul ad ig ablulu yan imikk.
Ayyurn[ssnfl | Snfl asagm]
Iṭṭaf umtiwg n imzwiɣ sin ayyurn amzwaru assaɣ nns fubus.