Nikula Kuprnik

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche

Kuprnik Nikula (ilul ɣ Brayr 1473, immut ɣ Mayu 1543, iddr 70 n usggʷas) iga yan umassan d yan waggag apuluniy, ig bab n tssnitrit tatrart[1], nttan ad igan amzwaru da d-yufan mas d akal ar issutul f ugayyu nns kra iga-tt 24 n tsragin, d ar iskar yan ussutl itmman f tafukt ɣ yan usggʷas, yili yan ungraw afukan tg tafukt tuẓẓumt nns,[1] ɣaylli d-isrgn ɣ yat tgrawla idran ɣ yigr n tsnitrit acku iṛẓm-as yan uɣaras amaynu lli rad issnfl gigan ɣ mad yad ɣaln mddn.

Nikula Kuprnik
Tawlaft n Nikula Kuprnik

Tudrt nns
Azmz n tlalit : 17 Brayr 1473
Aḍɣar n tlalit : Turun
Azmz n tmttant : 1543
Tamazirt: Tapulunt (Bulunya)
Tawwuri
Amassan, Aṭbib, Waggag


Tudrt-nns[ssnfl | Snfl asagm]

Ilul Kuprnik ɣ 19 n Brayr 1473 ɣ Turun, ɣ Tpulunt ɣammas n yat twja n isbbabn d imxzniyyn lli tt inn kkanin ar akkan yan watig mqquṛn i ulmmud.[2]

Tiɣrmt n Turun

Xalis "Lukakz Watznrud" da igan agldun n Yirmland ira ɣ yiwis n utlmas ad dar-s yili ulmmud amufay ɣ tpulunt ɣ wakud-ann.[2] Ɣ usggʷas 1491, ikcm ilmma ɣ tasddawit n Qraquf, ikk gis kkuẓ n isggʷasn ur ta immudda s Yiṭalya ɣilli ɣ rad yaqqra tasnijjit d tasnizrfant ɣmklli tra tmyurt dar willi dar tlla ddunit (Taburjwazit) ɣ Tpulunt.[2] Ukan tizi lli yaqqra ɣ tsddawit n Bulunya (xtalli ɣ rad sul ig yan uslmad n tsnitrit) ikka-tt-inn izdɣ ɣ tgmmi n ssi Ḍuminiku Marya di Nufaṭa yan umassan n tusnakt illan d ugayyu nns, ɣwann a rad gis iẓẓu tayri n yigr n tusnakt d tsnitrit, mqqar tiɣri-nns n tsnijjit ur jju titti tayri n yigran ann ɣ wul-nns. ɣ usggʷas 1500 rad imzalal Kuprnik yan unubẓ n wayyur ssɣ Ṛuma.[2]

Assnti nns[ssnfl | Snfl asagm]

Ɣ Mars 1513 rad isɣ yat 800 n uṭṭub s uwttas ad ibnu yan usmnu maɣ ad ittmnad ignna d umatti n yitran, f ɣik ann rad issmrs imassn n uzmz ann zun d istrlabn[2].

"Astrlab" yan imiss ɣ tsnitrit

yara yan usgzl f umussu n tɣawsiwin tignnawin s usur f unmala nnsnt, macc yugi ad t-inn-ifsr slad d kra n yimddukkal da as-akmurnin. Kuprnik ur t issusmn ungraw asnitri n Warisṭu d Ptulimiy lli issugrn ɣ utaram ɣakud-ann is as inaqs kra. Iswingm ilmma is d tuẓẓumt n wakal ur akkʷ tgi tuẓẓumt n umɣrud, is tga tin wayyur hlli. "Hati ar nssutul f tafukt, zun d kra iga tt amtiwg yaḍni" inna tt ɣ udlis-nns "Kumntaryulus" (Commentariolus)[2]

Adlis n Kumntaryulus (Commentariolus)

S tkṣṣaḍ n ayt usgd, d tḥggaṛt n mddn ifta ad iswuri ɣ tmaggugt n yiẓṛi nnsn, ikk isggʷasn ɣzzifnin ɣar waḥdu t ar issṛwu d ar issaɣd adlis nns "Kumntarlyus" , mayad yiwi d yan udlis yaḍni iga as s ism "De Revolutionibus Orbinium Coelestium" lli ur ismid ar asggʷas n 1530 macc iḥḍa t attayn n 13 n usggʷas qbl ad t issufɣ, awa lliɣ infalal udlis ukin ayt usgd slawan iprustantiyyn f umassan ad, inin as is d ɣaylli ittini ar ifttu mgal ɣaylli imla linjil, d ur rad sul ɣaln mddn is akkʷ ma illan is ar fllatsn ittsutul, ur yadlli gin tuẓẓumt n umɣrad.[2]

Iɣbula n wawal[ssnfl | Snfl asagm]

  1. 1,0 et 1,1 Encyclopédie de Poche (Publisher: Rouge et Or)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 et 2,6 Sur les épaules des géants: les plus grands textes de physique et d'astronomie