Tutlayt Takurdit

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Hann !!! Amgrad ad ixcn ur gis iffuɣ umya !
Llant ukan sul gis tguriwin tuṛḍilin zzɣ kra n tutlayt yaḍnin d/nɣ ur ittyara s tclḥiyt, tḍfurt nit sul twwuri iggutn. Ɣrat aslgn n Wikipidya taclḥiyt bac ad trmsm uggar.
Mad igan afssay? iqqan d ad igiddi, ttyukksnt zgis tguriwin turḍilin, d ad ttyusbadlnt s tguriwin timaziɣin

Takurdit d-assaɣ ay ssxdamn i snat n tutlayin yttmcabin mliḥ, ttmslayn-tnt wazal n 13 n yimlyunn n ymdann ɣ tama-nni n asya umi qqarn kurdistan. tamnzut d tutlayt takurmanjit (nɣ takurdit n ugafa), ma d tis snat d tutlayt tasuranit (nɣ takurdit n wnẓul), ay ttmslayn wazal n 2.800.000 n ymdabn du lɛiraq akk d 3.000.000 n ymdann ɣ iran. takurmanjit, tin ay ttmslayn waṭas n mddn, ad tt-naf dɣa s waṭas ɣ ¨tturk, anda ay llan 4 n yimlyunn n mddn ay tt-yttmslayn, ɣ ugafa n lɛiraq, ɣ surya tt-ttmslayn 500.000 n mddn, ɣ arminya (100.000 n ymsiwln) akk d ɣ iran (100.000). llan diɣ wid yttmslayn takurdit takurmanjit ɣ jyurjya akk d azrbiǧan, maca ur nẓri ara acḥal, zun d wakkn ay llant diɣ trbbaɛ timcṭaḥ n yikurdiyn ay izdɣn ɣ tmura tibrr'aniyn (azal n 70.000 s ujmmal), ladɣa ɣ lubnan akk d turuft, ɣ yiwunak yddukln (usa) akk d kanada. wid yttmslayn takurdit tasuranit wwḍn ɣr 6 n yimlyunn s ujmmal, ma d wid yttmslayn takurdit takurmanjit wwḍn ɣr wazal n 7 n yimlyunn, xas ma ylla llan kra ay d-yqqarn d akkn wwḍn alammi d 20 n yimlyunn. yuɣ lḥal, maci mrr'a ikurdiyn yllan ass-a d wid ay yssnn ad mmslayn tutlayt-nsn imi tamsrtit (assimilatiun) tssawḍ aṭas sg-sn ad ǧǧn takurdit, yrnu llan ula d imdann yttmslayn tutlayin nniḍn, zun d tguranit nɣ tadimlit (d tutlayin tihndurufiyin ay yttmcabin wagar-asnt, maca mgrradnt ɣf tkurdit), yrnu ḥsbn iman-nsn d ikurdiyn, d aya ay yttaran tikwal lḥsabat wɛrn.

Ɣ Iran[ssnfl | Snfl asagm]

90% zɣ yikurdiyn ttidirn ɣ tudrin, ma d wiyaḍ d imksawn itddun zɣ adɣar ɣr wayaḍ. mbɛd ma sɛddan cḥal n yisggʷasn s ddaw n lbaṭl n udabu n iran, ssawḍn yikurdiyn ad sbeddn taskla yuran s tutlayt nnsn ɣ tmurt n iran, yernu si 1984, tenqes mliḥ ccedda ɣf tkurdit ɣ iran imi ay izmrn yikurdiyn ad ɣrn tutlayt nnsn ɣ tmiwa nnsn, ɣ tmurt ad. aṭṭas n tsufaɣ (ḥublicatiuns) ay d-yeffɣn zɣ yimir-n, yernu ikurdiyn n iran sɛan ula d tisgilin n unzway yettmslayn s tutlayt nnsn ɣ iran.

Ɣ Turkya[ssnfl | Snfl asagm]

Ɣ 1938 ay tettwagdel tkurdit yernu s kra n win ara tt-yemmeslayen ɣ berr'a yezmer ad ixelles' tafgurt (amende). ɣ tallit-a taberkant ay sɛeddan yikurdiyen, tutlayt-nsen tesr'uḥ aṭas seg wennar-is, aṭas n yikurdiyen ay yuɣalen d isnutlayen (bilingues), yernu ciṭṭaḥ kan maḍi seg-sen ay ilemden ad ɣren u ad arun tutlayt-nsen. ɣ 1961, asmi ay d-tesbedd tturk tamenḍawt (constitution) tamaynut, bdant a d-teffɣent tsufaɣ (publications) tikurdiyin, tikwal s snat n tutlayin, maca aṭas deg-sent ay yettwagedlen akken kan d-ffɣent. yernu si 1967 alammi d taggara n yiseggasen n 1980, adabu aturki ikemmel kan yettzeggid ɣ ccedda ɣef tkurdit yernu yesbedd-d aṭas n yisuḍaf (leqwanin) i yes ara sen-yerr takmamt i yikurdiyen, ur ttmeslayen, ur ttarun tutlayt-nsen. d acu kan, ɣ 1991, yekkes unabaḍ aturki agdal-nni-yines ɣef tkurdit, yernu xas ur d-qqimen ara aṭas n yikurdiyen ay yettmeslayen takurdit ɣ tturk , maca ttwalin d akken tutlayt-nsen d aḥric yesɛan azal meqqren ɣ tnettit-nsen. ma ikurdiyen n arminya, aṭas n leqdicat ay d-uran s tkurdit takurmanjit ɣ tallit tasuvyatit.

Tinglizit Talalmanit Takurdit Taclḥit
very sehr Zor / fre bahra
drop tropfen drope/dlope timqqit
great groß gewre imqquren
hope hoffen hêvî / hîwa anaruz
moon mond mang/heyv ayyur
earth erde erd/herd akal
evening abend êware/êvar azemz
honey honig hengwîn tamment
beautiful schön cwan afalkay
here hier êre ɣi
iron eisen asin uzzal
brother Bruder bra gma

Ẓeṛ ula[ssnfl | Snfl asagm]

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds (2017). "Tutlayt Takurdit". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. http://glottolog.org/resource/languoid/id/kurd1259.