Axidus

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Tawlaft n kra n imaziɣn iqburn ilsan ubrnus

Axidus nɣ d Abarnus nɣ d Axnif nɣ d Aznnar (s darija: برنوس) iga yat tmlsit tamaziɣt n irgzn, ẓlin sis irgazn n ugafa n tfriqt, slawann akk imɣribiyn. Isslɣ-asn umassan n tsmuni, Ibn Xldun, i imaziɣn ism n Ayt Ibrnusn (ayt iznnarn). Kigan n iwrikn ttwassann s tmlsit n ubrnus zun d Ɛbd Lkrim Lxṭṭabi d Muḥa Uḥmmu Aẓayyi d ugldun Ɛbd Lqadr d kra n inbbaḍn n tmizar n Lmɣrib mqqurn.

Tettwassan tmlsit ad tamaziɣt lliɣ llan Imaziɣn ɣ Wandaluz ɣ uṛẓẓum ula ɣ tnbaḍt n Imrabḍn, Imuwaḥḥidin d Ayt Mrin ḍarat nns, tga ɣ tizi nna yat tmlsit tagjdant, ur d ɣir f ubɣur nns macc illa dars addur mqqurn dɣ nttan. Ur da itffɣ urgaz amaziɣ amr iɣ ilsa aznnar nns, ilin dids kigan n iɣman.

Ittwassan is tt inn kkan Imaziɣn ar thyyan abrnus ɣ taḍuṭṭ, d wazzar n tiɣiṭṭn afad ad asn itrara aṣmmiḍ d idflan n idrarn izilaln, d ubrnus iɣmatn nns gan tn: Umllil, Angal, Azggʷaɣ, Anili d Awraɣ, d taḍuṭṭ da tt tɣmman s iɣman nna d ttasin sg ugama.

Anawn[ssnfl | Snfl asagm]

Abrnus nɣ d Axnif iga yan wanaw n tmlsa taṭlasit iẓlin s Imaziɣn, ig anawn. Ku tamnaḍt d winns, illa uɣzzaf, yili unammas, yili ugzzal:

  • Abrnus iɣzzifn: iga win izaɣarn llan dis ula ntta iklatn, Amllal d Ungal d Ujnjali d Admman.
  • Abrnus anammas: iga Abrnus asalan aṭlasi, d iɣmatn-nns Angal d Imlliɣd, ar ityawẓṭṭa ɣ taḍuṭṭ d tilmi, illa kigan ɣ iduran n Waṭlas mqqurn d unammas d umẓyan.
  • Abrnus igzzuln: iga win tqbilin n ugmmuḍ d ugafa n umṛṛuk, ism nns Axnif, iga Ubrnus amllal timlsit n tfugliwin d id lɛid d tmɣriwin d.

Ism[ssnfl | Snfl asagm]

Ism n Ubrnus aqbur s tmaziɣt igat "Axnif", ism nns s tclḥit n Sus "Axidus". Ɣ umawal n tmizar Lyaqut Lḥamawi tifrt :358 inna: "ma ikka-tt-nn ism-nns ɣ uzmz n Landaluz ɣ udrar n ibrnusn igat yan udrar taman Qurṭuba zdɣnt itsn Imṛṛukiyn ibrnusn". aras ttinin "Slham" s tantala tamurant.[1]

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

  1. Abernus - Moroccan taẓuri