Aller au contenu

Yuba Wis Sin

Zɣ Wikipedia
Iɣ ur igi wad amnni lli tsiggilt, kcm s tasna n Yuba afad ad tẓṛt imnnitn akkʷ nna dar illa yism zun d wad!

Yuba II
ⵢⵓⴱⴰ ⵡⵉⵙⵙⵉⵏ - Ἰóβας
Asfris n Yuba 2
Tudrt nns
Talallit42 D.T, Ɛnnaba
TamazirtTagldit n Muṛiṭanya
Tamttant23 Ḍ.T
TawuriAgllid
IdlisnAsamu n Libika
Tawja nns
TamɣartKliyupatra Silini 2
ArrawBṭulimyus


Yan udrim n ugllid n Tgldit n Mawritanya. Ittyara gis REX IVBA (Agllid Yuba).
Yuba II

Ikka tt inn Yuba Wis SinYuba 2 (s tlatint: IUBA; s tgrikt taqburt: Ἰóβας, Ἰóβα nɣ Ἰούβας[1]; Iddr gr 48 dat tlalit n Ɛisa - 23 ḍaṛt talalit n Ɛisa) iga agllid n tglditin timaziɣin tiqburin Mawritanya d Numidya ḍaṛt n babas u numidya Yuba amzwaru. Ɣ tsga n unbaḍ nns bahra imursn, ikka tt inn iga yan umassan d umara bahra ittuzrakn ɣ uzmz nns. Tamɣrat nns tamzwarut tga tt Klyupatra Silini Tiss Snat, illis n tgllidt tamiẓṛit Klyupatra Tiss Sat n Miẓra Tapṭulmt.

Tudrt

[ssnfl | Snfl asagm]

Timẓi d tɣri nns

[ssnfl | Snfl asagm]

Iga Yuba wis sin agldun amaziɣNumidya. Ig waḥdu t arraw n ugllid Yuba Amzwaru; tamagit n innas ur tettyussan. Ɣ usggʷas wis 46 DƐ, innra Yulyus Kaysar babas (ɣ Tapsus), tdwl ilmma Numidya ddaw unbaḍ aṛuman arusrid ɣ 40 DƐ[1]. Baba s ikka tt inn iga tuṛfa d ujiniṛal Pompey.

Mnnaw n imẓlayn itrarn ar ttinin mas rad ig uwtay nns lliɣ inra Kaysar ɣ 46 D.Ɛ. kra n kkuẓ nɣ ṣḍiṣ isggʷasn, hiya rad ilul gr 52 d 50 DƐ. Ɣ tsga yaḍn, anmzray "Duane Roller", ur iflis s maya. Roller yanni is ilul ɣ usggʷas n 48 D.Ɛ. acku irm lli ittusmrasn ɣ wawal fllas ɣ Tgrikt Taqburt brefos isnamk taslmya. Irm i wazzan gr 4 d 6 n isggʷasn iga t pias lli ur ssmrisn i Yuba ɣ isugam ann. Ayann a f ar isrus Roller awtay n Yuba 2 lliɣ iṛẓa ibabas gr sin yirn d sin isggʷasn, aylli anɣ yakkan asakud n tlalit gr 48 d 46 DƐ[2].

Yiwi Yulyus Kaysar Yuba wis sin s Ṛuma. Ɣinn a ɣ ilmd tutlayt talatint d Tgrikt taqburt, innṛumn, tettyufka as tɣlnawt taṛumant[1]. S tuggʷas mqqurnin lli iskar ɣ tɣri nns, nnan fllas mas iga yan sɣ inmuran akkʷ iɣran ɣ Ṛuma ɣ uzmz ann. Lliɣ ilkm 20 n isggʷasn yara adlis nns amzwaru s uzwl "Roman Archaeology"[1]. Issnkr t id Yulyus Kaysar, ilmma ayyaw nns Uktawyan (Lli rad ig amnkad Awgustus). Lliɣ ittimɣur, Imun Yuba 2 d Uktawyan ɣ mnnaw imciṛṛiyn, ilmd zgisnt kigan f manmk rad ig anssixf. Immaɣ ɣ tsga n Uktawyan ɣ Imiɣ n Aktyum.

Uɣul nns s unbaḍ n Numidya

[ssnfl | Snfl asagm]

Ɣ 30 DƐ, irar t Uktawyan am ugllid n Numidya[3][4]. Tg ilmma Numidya Tuṛfa n Ṛuma. Ḥaqqan aya iga tayafut n twisi nns i Awgustus ɣ imzizzl nns ɣ Hispanya. Isastwa as itihal nns d Klyupatra Silini gr 26 DƐ d 20 DƐ, ifk as yat trzzift, iskr gis tagllidt[5]. Ɣ 25 DƐ, tsskcm Ṛuma Numidya (s uslid n Numidya Tutrimt) ddaw n unbaḍ nns usrid, yamẓ ilmma Yuba 2 Mawritanya am tgldit nns[3].

Anbaḍ ɣ Mawritanya

[ssnfl | Snfl asagm]

Zzɣ aylli aɣ ittals Strabu, tnbḍ Ṛuma tagldit nns s tmamkt tusridt (gr 33 DƐ - 25 DƐ) ḍaṛt n tmttant n ugllid amawritan Bukkus Wiss Sin lli tt inn ikkan iga tuṛfa n Iṛumiyn, ilmma ifk tt Awgustus i Yuba 2 ɣ 25 DƐ[6]. Lliɣ immuti Yuba 2 d Klyupatra Silini s Mawritanya, smman tamaẓunt nnsn tamaynut Kaysarya (Crcel tatrart) f wudm n Awgustus. Tuṣkawin ɣ "Kaysaria" d "Walili" (Volubilis) da mmalnt yan usrks gr tmsdagt Tamiẓrit, Tagrikt d Tṛumiyt.

Ittyunna mas tt inn tkka Klyupatra teṭṭaf afus f tsrtit n Yuba 2. Yuba issbɣs, isnal i tẓuṛi, asiggl amassan d usiggl g umzruy agaman. Yuba isnal ula i tsbbabt tawmuritant. Tkka tt inn tgldit n Mawritanya tla atig amqqran i tmnkda taṛumiyt. Tkcm tkka tt inn tsala tasbbabt d kraygat mani ɣ yill agraklan, slawan akkʷ d Sbanya ula Ṭṭalyan.

Tituhliwin d tarwa

[ssnfl | Snfl asagm]
  • Itihal wis sin d Glafyra (Glaphyra) lli igan yat tgldunt zɣ Kappadukiya (Cappadocia). Tagldunt a tga tadgalt n Aliksandr u Hirudut Axatar (Herod the Great). Aliksandr ad ittyunɣa acku ufan t inn idra ɣ kra n unguz mgal baba s. Ttahl Glafyra s Yuba ɣ 6 nɣ 7 ḌƐ. Tili gis ilmma tayr n Hiṛud Arkilaws (Herod Archelaus) lli igan warran yaḍn n Hirud Axatar d unssixf n Judiya. Tṛẓm Glafyra i Yuba bac ad t ttahl ɣ usggʷas 7 ḌƐ. Yuba ur iṭṭif tarwa d Glafyra

Tiwuriwin

[ssnfl | Snfl asagm]

Yara Yuba mnnnaw n idlisn s Tgrikt f umzruy, amzruy amagan, tarakalt, tajṛṛumt, takʷlut d umzgun. Iskr yan usmzazal gr tmrsal tigrikin d tṛumiyin s uzwl Όμοιότητες (Resemblances)[8]. Amanar nns s Arabya idwl adlis akkʷ inzzan ɣ Ṛuma. Ɣar kra n igzzumn imẓẓiyn sg twuri nns ad aɣ d ilkmn.

Mrawt twuriwin n Yuba ad ittyussann, maccan llan ɣar kra n igzzumn zgisn:

  • Roman Archaeology, sin ildisn[9].
  • Resemblances, ɣ kkuẓ idlisn iɣ idrus[9].
  • On Painting, ɣ tam idlisn iɣ idrus[9].
  • Theatrical History, ɣ sa d mraw n idlisn iɣ idrus[9].
  • The Wanderings of Hanno, iẓḍar ad ig asuɣl n umuddu n Ḥanno[9].
  • On Euphorbion, a pamphlet[9].
  • Libyka, ɣ kraḍ idlisn iɣ idrus.[9].
  • On Arabia, wad waḥdu t ad yara s tutlayt talatint[10].
  • On Assyria, ɣ sin idlisn[9].
  • Epigrams, ibdr d zgis Atinyus (Athenaeus) sḍis n izrirn lli fllas nssn[9].

Idlisn fllas ittyuskarn

[ssnfl | Snfl asagm]
  • (fr) Charlier Berthier, Le sanctuaire punique d'El hofra à Constantine, édition Fournier, 1844.
  • (fr) Mouloud Gaid, Aguellids et Romains en Berbérie, éditions SNED, Alger, 1972.
  • (fr) Stéphane Gsell, Histoire de l'Afrique du Nord, édition Hachette, 1920.
  • (fr) Josiane Lahlou, Moi, Juba roi de Maurétanie, Paris-Méditerranée, 1999, ISBN 2-84272-059-8. (Amzruy Aṛuman)
  • (fr) Jean Mazard, Corpus Numérum Mauretanieque, Arts et Métiers graphiques, 1955.

Tisaɣulin

[ssnfl | Snfl asagm]
  1. a b c et d Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene "Routledge (UK)". pp. 1–3. Talɣa:Catalog lookup link.
  2. Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene "Routledge (UK)". p. 59. Talɣa:Catalog lookup link.
  3. a et b Pomponius Mela; Frank E. Romer (1998). Pomponius Mela's Description of the World. University of Michigan Press. p. 43. ISBN 0-472-08452-6.
  4. Michael Gagarin (2010). The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. Oxford University Press. p. 80. ISBN 978-0-19-517072-6.
  5. Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene Routledge (UK)Talɣa:Catalog lookup link p. 74
  6. Geography n Strabu (Strab. 17.3)
  7. a et b Cleopatra Selene Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine by Chris Bennett
  8. F Jacoby, Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft, 1916, s.v.
  9. a b c d e f g h et i Duane W. Roller, The World of Juba II and Kleopatra Selene (Routledge, 2003), pp. 61–63. Talɣa:Catalog lookup link.
  10. Duane W. Roller, The World of Juba II and Kleopatra Selene (Routledge, 2003), p. 165. Talɣa:Catalog lookup link.
 
Igllidn Imaziɣn