Yuba Wiss Sin

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche
Disambig colour.svg Iɣ ur igi wad amgrad lli tsiggilt, kcm s tasna n Yuba bac ad tẓrt akkʷ imgradn nna dar illa yism zun d wad !

Yuba II
ⵢⵓⴱⴰ ⵡⵉⵙⵙⵉⵏ - Ἰóβας
Statue de Juba II - Maison dite du Roi Maure - Vollubilis (Maroc) - Statue de Juba II - Cherchel (Algérie) - 25-23 avant JC - Bronze - Exposition Splendeurs de Vollubilis - MuCEM - Marseille - 2014-08-21- P1910498.jpg
Asfris n Yuba 2
Tudrt nns
Talallit 42 D.T, Ɛnnaba
Tamazirt Tagldit n Muṛiṭanya
Tamttant 23 Ḍ.T
Tawuri Agllid
Idlisn Asamu n Libika
Tawja nns
Tamɣart Kliyupatra Silini 2
Arraw Bṭulimyus
Yan udrim n ugllid n Tgldit n Mawritanya. Ittyara gi-s REX IVBA (Agllid Yuba).
Yuba II

Ikka-tt-inn Yuba Wis Sin neɣ Yuba 2 (s tlatint: IUBA; s tgrikt taqburt: Ἰóβας, Ἰóβα nɣ Ἰούβας[1]; Iddr gr 48 dat tlalit n Ɛisa - 23 ḍaṛt talalit n Ɛisa) iga agllid n tglditin timaziɣin tiqburin Mawritanya d Numidya ḍart n baba-s u numidya Yuba amzwaru. Ɣ tsga n unbaḍ-nns bahra imursn, ikka-tt-inn iga yan umassan d umara bahra ittuḥtaramn ɣ uzmz-nns. Tamɣrat-nns tamzwarut tga-tt Klyupatra Silini Tiss Snat, illi-s n tgllidt tamiẓṛit Klyupatra Tiss Sat n Miẓra Tapṭulmt.

Tudrt[ssnfl | Snfl asagm]

Timẓi d tɣri-nns[ssnfl | Snfl asagm]

Iga Yuba wiss sin agldun amaziɣNumidya. Ig waḥdu-t arraw n ugllid Yuba Amzwaru; tamagit n inna-s ur tettyussan. Ɣ usggʷas wis 46 DƐ, innra Yulyus Kaysar baba-s (ɣ Tapsus), tdwl ilmma Numidya ddaw unbaḍ aṛuman arusrid ɣ 40 DƐ[1]. Baba-s ikka-tt-inn iga tuṛfa d ujiniṛal Pompey.

Mnnaw n imẓlayn itrarn ar ttinin mas rad ig uwtay-nns lliɣ innra Kaysar ɣ 46 DƐ kra n kkuẓ nɣ sḍis n isggʷasn, hiya rad ilul gr 52 d 50 DƐ. Ɣ tsga yaḍn, anmzray "Duane Roller", ur iflis s maya. Roller yanni is ilul ɣ usggʷas n 48 DƐ acku irm lli ittusmrasn ɣ wawal fllas ɣ tgrikt taqburt brefos isnamk taslmya. Irm i wazzan gr 4 d 6 n isggʷasn iga-t pias lli ur ssmrisn i Yuba ɣ isugam iqburn. F maya, Roller ar isrus awtay n Yuba 2 lliɣ ixsr baba-s gr sin yyirn d 2 isggʷasn, aylli aɣ-yakkan asakud n tlalit gr 48 d 46 DƐ[2].

Yiwi Yulyus Kaysar Yuba wiss sin s Ṛuma. Ɣinn a ɣ ilmd tutlayt talatint d tgrikt taqburt, ittṛuwmn, tettyufka-as tɣlnawt taṛumant[1]. S tuggʷas mqqurnin lli iskar ɣ tɣri-nns, nnan fll-as mas iga yan sɣ inmuran akkʷ iɣran ɣ Ṛuma ɣ uzmz-ann. Lliɣ ilkm 20 n usggʷas yara adlis-nns amzwaru s uzwl "Roman Archaeology"[1]. Issnkr-t-id Yulyus Kaysar, ilmma ayyaw-nns Uktawyan (Lli rad ig amnkad Awgustus). Lliɣ ittimɣur, Imun Yuba 2 d Uktawyan ɣ mnnaw imciṛṛiyn, ilmd zgi-snt kigan f manmk rad ig anssixf. Immaɣ ɣ tsga n Uktawyan ɣ Imiɣ n Aktyum.

Uɣul-nns s unbaḍ n Numidya[ssnfl | Snfl asagm]

Ɣ 30 DƐ, irar-t Uktawyan am ugllid n Numidya[3][4]. Tg ilmma Numidya Tuṛfa n Ṛuma. Ḥaqqan aya iga tayafut n twisi-nns i Awgustus ɣ imzizzl-nns ɣ Hispanya. Isastwa-as itihal-nns d Klyupatra Silini gr 26 DƐ d 20 DƐ, ifk-as yat trzzift, iskr gi-s tagllidt[5]. Ɣ 25 DƐ, tsskcm Ṛuma Numidya (Amr Numidya Tutrimt) ddaw n unbaḍ-nns usrid, yamẓ ilmma Yuba 2 Mawritanya am tgldit-nns[3].

Anbaḍ ɣ Mawritanya[ssnfl | Snfl asagm]

Zzɣ aylli aɣ-ittals Strabu, tnbḍ Ṛuma tagldit-nns s tmamkt tusridt (gr 33 DƐ - 25 DƐ) ḍaṛt n tmttant n ugllid amawritan Bukkus Wiss Sin lli tt-inn-ikkan iga tuṛfa n Iṛumiyn, ilmma ifk-tt Awgustus i Yuba 2 ɣ 25 DƐ[6]. Lliɣ immuti Yuba 2 d Klyupatra Silini s Mawritanya, smman tamaẓunt-nnsn tamaynut Kaysarya (Crcel tatrart) f wudm n Awgustus. Tuṣkawin ɣ "Kaysaria" d "Walili" (Volubilis) da mmalnt yan usrks gr tmsdagt Tamiẓrit, Tagrikt d Tṛumiyt.

Ittyunna mas tt-inn-tkka Klyupatra teṭṭaf afus f tsrtit n Yuba 2. Yuba issbɣs, isnal i tẓuṛi, asiggl amassan d usiggl g umzruy agaman. Yuba isnal ula i tsbbabt tawmuritant. Tkka-tt-inn tgldit n Mawritanya tla atig amqqran i tmnkda taṛumiyt. Tkcm tkka-tt-inn tsala tasbbabt d kraygat mani ɣ yilel agraklan, slawan akkʷ d Sbanya ula Ṭṭalyan.

Tituhliwin d tarwa[ssnfl | Snfl asagm]

  • Itihal wis sin d Glafyra (Glaphyra) lli igan yat tgldunt zɣ Kappadukiya (Cappadocia). Tagldunt-a tga tadgalt n Aliksandr u Hirudut Axatar (Herod the Great). Aliksandr ad ittyunɣa acku ufan-t-inn idra ɣ kra n unguz mgal baba-s. Ttahl Glafyra s Yuba ɣ 6 nɣ 7 ḌƐ. Tili gi-s ilmma tayr n Hiṛud Arkilaws (Herod Archelaus) lli igan warran yaḍn n Hirud Axatar d unssixf n Judiya. Tṛẓm Glafyra i Yuba bac ad t-ttahl ɣ usggʷas 7 ḌƐ. Yuba ur iṭṭif tarwa d Glafyra

Tiwuriwin[ssnfl | Snfl asagm]

Yara Yuba mnnnaw n idlisn s Tgrikt f umzruy, amzruy amagan, tarakalt, tajṛṛumt, takʷlut d umzgun. Iskr yan usmzazal gr tmrsal tigrikin d tṛumiyin s uzwl Όμοιότητες (Resemblances)[8]. Amanar-nns s Arabya idwl adlis akkʷ inzzan ɣ Ṛuma. Ɣar kra n igzzumn imẓẓiyn sg twuri-nns ad aɣ-d-ilkmn.

Mrawt twuriwin n Yuba ad ittyussann, maccan llan ɣar kra n igzzumn zgi-sn:

  • Roman Archaeology, sin ildisn[9].
  • Resemblances, ɣ kkuẓ idlisn iɣ idrus[9].
  • On Painting, ɣ tam idlisn iɣ idrus[9].
  • Theatrical History, ɣ sa d mraw n idlisn iɣ idrus[9].
  • The Wanderings of Hanno, iẓḍar ad ig asuɣl n umuddu n Ḥanno[9].
  • On Euphorbion, a pamphlet[9].
  • Libyka, ɣ kraḍ idlisn iɣ idrus.[9].
  • On Arabia, wad waḥdu-t ad yara s tutlayt talatint[10].
  • On Assyria, ɣ sin idlisn[9].
  • Epigrams, ibdr-d zgi-s Atinyus (Athenaeus) sḍis n izrirn lli fllas nssn[9].

Idlisn fll-as ittyuskarn[ssnfl | Snfl asagm]

  • (fr) Charlier Berthier, Le sanctuaire punique d'El hofra à Constantine, édition Fournier, 1844.
  • (fr) Mouloud Gaid, Aguellids et Romains en Berbérie, éditions SNED, Alger, 1972.
  • (fr) Stéphane Gsell, Histoire de l'Afrique du Nord, édition Hachette, 1920.
  • (fr) Josiane Lahlou, Moi, Juba roi de Maurétanie, Paris-Méditerranée, 1999, ISBN 2-84272-059-8. (Amzruy Aṛuman)
  • (fr) Jean Mazard, Corpus Numérum Mauretanieque, Arts et Métiers graphiques, 1955.

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

  1. 1,0 1,1 1,2 et 1,3 Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene "Routledge (UK)". pp. 1–3. (ISBN 0-415-30596-9) .
  2. Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene "Routledge (UK)". p. 59. (ISBN 0-415-30596-9) .
  3. 3,0 et 3,1 Pomponius Mela; Frank E. Romer (1998). Pomponius Mela's Description of the World. University of Michigan Press. p. 43. Talɣa:Citation/identifier. https://books.google.com/books?id=6AplSod8IDcC&pg=PA43. 
  4. Michael Gagarin (2010). The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. Oxford University Press. p. 80. Talɣa:Citation/identifier. https://books.google.com/books?id=lNV6-HsUppsC&pg=RA4-PA80. 
  5. Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene Routledge (UK)(ISBN 0-415-30596-9) p. 74
  6. Geography n Strabu (Strab. 17.3)
  7. 7,0 et 7,1 Cleopatra Selene Talɣa:Webarchive by Chris Bennett
  8. F Jacoby, Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft, 1916, s.v.
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 et 9,8 Duane W. Roller, The World of Juba II and Kleopatra Selene (Routledge, 2003), pp. 61–63. (ISBN 0-415-30596-9) .
  10. Duane W. Roller, The World of Juba II and Kleopatra Selene (Routledge, 2003), p. 165. (ISBN 0-415-30596-9) .
Juba II.jpg
 
Igllidn Imaziɣn
Juba i.jpg