Jamɛ lfna
Abaraz n Jamɛ lfna (zgh) ⴰⴱⴰⵔⴰⵣ ⵏ ⵊⴰⵎⵄ ⵍⴼⵏⴰ (zgh) ساحة جامع الفنا (ar) Place Jemaa el-Fna (fr) Jemaa el-Fnaa (en) | ||
Tawlaft n Jamɛ lfna s azal | ||
---|---|---|
Tamazirt | ||
Tamazirt : | ![]() | |
Tasga : | Tasga n Mrrakc-Asfi | |
Tiɣrmt : | Tamdint n Mrrakc | |
ismmzdayn : | ![]() | |
Takaṛḍa | ||
Timzarayyin | ||
ittyawssan s : | Tamallayt | |
assmɣr : | ![]() M M M S M D |
Jamɛ Lfna nɣ s wassaɣ ns iɣzzifn Asarag n Jamɛ Lfna nɣ Abaraz n Jamɛ Lfna (s Taɛrabt : ساحة جامع الفنا, s Tfransist : Place Jemaa el-Fna, s Tanglizt : Jemaa el-Fnaa ) iga yan udɣar bahra ittyawssan g tɣrmt n Mrrakc, ittyawssan Jamɛ lfna g ugnsu n Lmɣrib ula g brra ns. Iga ubaraz n Jamɛ lfna ul n tɣrmt n Mrrakc, ig ula anmuggar n tɣrmt taqqdimt d Lqqṣbt d Lmllaḥ, ig daɣ anmuggar n middn sg kullu timizar n umaḍal, ar sis d ttackan bac ad fjjijn kksn kra f ul nnsn, ar gis ẓṛṛan iɛisawin, ar gis ssflidn i tallasin tiqqbuṛin [1].
Aẓawan illa bdda g Jamɛ lfna zund ukan ntta zund tallast taqqbuṛt d timssḍṣitin timrrakciyyin, iga Jamɛ lfna yan uḍɣar ismunen tugt n wanawn n tẓuṛi d uẓawan amɣribi mayad a iwddjan MMMSMD ad tskr sg Jamɛ lfna yan uḍɣar amaḍlan anfgan [2].
Amzruy n ubaraz[ssnfl | Snfl asagm]
Abaraz n Jamɛ Lfna ila iẓuṛan imqquṛn g umzruy n Lmɣrib, acku abaraz ad ttrsn iwttasn ns sg ma ttrsn iwttas n tɣrmt n Mrrakc g uzmz n imṛabṭn g usggas n 1070-1071 Dat Tlalit. Ittyabna ubaraz n Jamɛ Lfna g tizwiri bac a ig agdz ad gis zznzan middn ar sgis ssaɣn, macc ḍaṛt lbni n timzgida n Lktbiyya s tusut, abaraz n Jamɛ Lfna issnti ar ittgga yan udɣar istawhmman, acku igllidn urrin ar gis skarn yan usfsr nɣ yan unmuggar n tɣrmt n Mrrakc, anmuggar n middn d tasrdist[3]; akud nna ira ukllid a iffɣ s kra n imnɣi nɣ ig d yaɣɣul ar iskar anmuggar g ubaraz n Jamɛ Lfna [4].
Abaraz :[ssnfl | Snfl asagm]
iga ubaraz n Jamɛ Lfna Ul n tamdint n Mrrakc, acku ar sis d ttackan kigan n imallayn n umaḍal, d acku ttyawssan g umaḍal akkʷ. Ar sis d ttackan middn bac ad iẓaṛn tugt n wanawn n taẓuṛi da gis illan, zund ukan : Ayt umarg, inḍḍamn, tinqqacin, ihyyaḍn ...
Tasnaẓɣṛt :[ssnfl | Snfl asagm]
illan ma ittinin mas assaɣ ad n Jamɛ lfna iwsit ubaraz ad acku illa g iggi n ucbaṛ n uẓṛu (Qṣaṛ lḥjr) amṛabṭi, acbaṛ ad ufan iwtta ns g ddaw n tmzgida n tktbit (Lkutubiyya).
Taguri ad n Lfna dars ula anamk n uxlaw d tamttant sg (tasrɣint : الفناء), acku kigan n inagan ar ttinin mas Jamɛ lfna gis yat tmzgida ixlan g wammas g mayd izrin.
G udlis n Tarix Ssudan (s tmaziɣt : Amzruy n Ssudan), isawl umarra ns Ɛbdrrḥman bn Ɛbdllah ssaɛdi ttambukti (1596-1655 Ḍ.T) f Ṭṭaɛun da illan g Mrrakc g uzmz n ugllid Manṣuṛ ddahbi, inna gis:
وقد أدركت أن الأمير السلطان مولاي أحمد أنشأ بناء الجامع، ووضعه وضعا عجيبا، فسُمي بذلك جامع الهناء، ثم شُغل عنه بترادُف تلك المِحن، ولم يُكمِّله حتى تُوُفيَ، فسمي بذلك جامع الفَناء (Asaggz n 1898,Tasna tiss 205).
Tiwlafin :[ssnfl | Snfl asagm]
Taẓuṛi d tazzulin[6] g Jamɛ lfna:[ssnfl | Snfl asagm]
Jamɛ lfna iga anmuggar n inaẓuṛn d trabbutin n taẓuṛi sg tasgiwin n Lmɣrib akkʷ, ku yan ar iskar yan wanaw imzarayn n taẓuṛi d ku yan dars agdud ns srs iẓlin, agdud sg tɣrmt n mrrakc n sg tasgiwin yaḍn, ili ula ugdud amaḍlan, sg Uruppa, Asya, Marikan ...
iḥlayqin :[ssnfl | Snfl asagm]
Tga lḥlqt tawwri tagjdant bahra iggutn g jamɛ lfna; llan tugt n iḥlayqin, ku yan ar isawwal f yan imrsi iẓlin imzarayn f wawwal n wiyyaḍ. Llan iḥlayqin da issḍṣan middn, ilin daɣ iḥlayqin da isawwaln f tmassant, tadlsa, asgd.
Tinqqacin :[ssnfl | Snfl asagm]
Llant tugt n tnaqqacin g Jamɛ lfna, tinqqacin gant timɣarin ittggan lḥnna i middn d iwckan s Jamɛ lɣna zund imallayn d middn nit d iwckan sg idɣarn yaḍni g Lmɣrib.
inḍḍamn:[ssnfl | Snfl asagm]
inḍḍamn ggutn g Jamɛ lɣna, llan wida ittnḍamn s tmaziɣt ilin ula wida ittnḍamn s Ddarija.
imsasfarn :[ssnfl | Snfl asagm]
imsasfarn gan middn isawwaln f imrsi n isafarn d tasnijjit tabldit, zund ukan asasfr s imɣayn.
Ayt umtcu :[ssnfl | Snfl asagm]
Amtcu iga yat tɣawsa iwjadn bahra g Jamɛ lfna, zund ukan igumma, tifyyi.
Timgganin :[ssnfl | Snfl asagm]
Jamɛ lfna gis kulci ma rak d iḍṛn g ifx, zund timgganin acku ar gis d tt mnaggurn middn sg kaygat tmazirt. Macc ad ur tssfldt i tmgganin tḍmɛat is rxant acku zzḍarnt ad ak awint rrẓq nk ɣir s lḥilt.
isbbabn n iktlan :[ssnfl | Snfl asagm]
Ula iktlan ar nzzan g Jamɛ lɣna g tassukt n Ssmmaṛin.
Azmmem g MMMSMD :[ssnfl | Snfl asagm]
G usggas n 1985, abaraz n Jamɛ lfna ittyazmmam ntta ula tiɣrmt n Mrrakc g talgamt n uyda amaḍlan n MMMSMD [7]. Abaraz n Jamɛ lfna iga uggar n uyda amaḍlan, ittyazmmam ula g talgamt n uyda adlsan arkmam g usggas n 2008 [8] [9]. Amarra aṣbnyuli Xwan Guytiṣulu Gay izdɣn g Mrrakc, ifka tugt n twwri bac ad ittyazmmam ubaraz g tlgamt ad [10]. Mklli nssn mas tiɣawsiwin illan ass ad g ubaraz n Jamɛ lfna kkandd timyurin bahra iqqburn izdin s tɣrmt n Mrrakc d imzdaɣ ns, tiɣawsiwin ad yan wass zzḍaṛt ad ftunt ttyamtant f iẓṛi nnaɣ d f iẓṛi imallayn, mayad ad iwddjan tamaddast n MMMSMD ad tzmmem abaraz g tilgamin ad, bac a tḥḍu, tḥbu, tgru kullu ma izdin s ubaraz n Jamɛ lfna [11].
Aḍukẓ n 2011 :[ssnfl | Snfl asagm]
Dat tizwarnin n 28 Abril 2011, tbbaqqi lqhwa n Argana da illan g Jamɛ lfnan, mmutn gis 17 n middn, ttyagasn gis 25 n middn. G tizwiri nnan middn mas tabuṭayt (Buṭagaz) ka ibbaqqin g ugnsu, macc ḍaṛt aḍukẓ, tffaɣt tmawast tagnsant (tamawast n ugnsu) s yan usiwḍ tnna gis mas adukẓ ad iga abkkiḍ[12][13].
Isgzawaln (msmun awal) :[ssnfl | Snfl asagm]
Ẓṛ uggar :[ssnfl | Snfl asagm]
Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Jemaa_el-Fnaa
- ↑ https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86%D8%A7
- ↑ https://tal.ircam.ma/dglai/lexieam.php
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Jemaa_el-Fnaa
- ↑ https://tal.ircam.ma/dglai/lexieam.php
- ↑ https://tal.ircam.ma/dglai/lexieam.php
- ↑ Tiɣrmt n Mrrakc tga sg uyda amaḍlan : http://whc.unesco.org/fr/list/331
- ↑ https://ich.unesco.org/fr/RL/lespace-culturel-de-la-place-jemaa-el-fna-00014
- ↑ https://www.academia.edu/4139227/La_Place_Jemaa_El_Fna_patrimoine_immateriel_de_Marrakech_du_Maroc_et_de_lhumanite_2006
- ↑ https://www.academia.edu/4139227/La_Place_Jemaa_El_Fna_patrimoine_immateriel_de_Marrakech_du_Maroc_et_de_lhumanite_2006
- ↑ https://fr.wikipedia.org/wiki/Place_Jemaa_el-Fna
- ↑ https://www.france24.com/ar/20110428-morocco-death-toll-gas-cannister-explode-marrakesh-djemaa-fna
- ↑ https://www.bbc.com/news/world-africa-13226117