Iẓnẓaṛn

Zɣ Wikipedia
(Tmmatti d zɣ Iznẓarn εbdlhadi)
Aller à la navigation Aller à la recherche
Iɣ ur igi wad amgrad lli tsiggilt, kcm s tasna n Aẓnẓar bac ad tẓrt akkʷ imgradn nna dar illa yism zun d wad !

Ssfld s imzgan nk(nm) :
Iẓnẓarn s ugṛḍ n tiɣist taragmawit


imsli ad iga lvirsyun n .ogg, anaw ad iga amẓli s imgrad(imlan) n wikipidya.
Iẓnẓarn
ⵉⵥⵏⵥⴰⵔⵏ (taclḥit)
Tarabbut n Iẓnẓarn ɣ yan unmuggar ɣ tmdint n Glmim usggwas n 2009.
Kran lmɛlumat fllasn
Adɣar Tamazirt n Sus
Tamazirt Lmɣrib
Tutlayt Taclḥit
Anaw Taẓnẓart
Tarabbut n Umarg
Igmamn
Isuln gis Ɛabdlhadi Iggut
Musṭafa Caṭir
Mulay Ibrahim Ṭṭalbi
Muḥammad Ḥanfi
Ḥasan Biri
Ɛabdrraḥman Barda
Kkantin gis Ɛabdlɛaziz Xams
Laḥsn Bufrtal

Tarabbut n Iznẓarn (s tifinaɣ: ⵉⵣⵏⵥⴰⵔⵏ nɣ d ⵉⵣⵏⵥⴰⵔⵏ ⵉⴳⴳⵓⵜ) tga yat zɣ trubba timzwura lli ittyssanin ɣ tmazirt n Lmɣrib d yad ɣ tilli ittuyẓlayn ɣ yigr n uẓawan atrar amaziɣ wala amɣribi. Mac ur tgi yat, rad tt tfurnt mnnawt yaḍn fkint atig i uẓawan Amṛṛuki ɣ isggʷasn wis id sḍis d mraw ɣ uzgn iggʷran ɣ tsuta n 1900. Tirubba ad lli rad isbid tinmal n uẓawan ikkan immaɣ f watig n ufgan d tmagit d tdlsa n Lmɣrib n tigira n wufuɣ n isrdas n Fransa d Sblyun.

D ur d mk lli ka tga yat ɣ tmzwura iskrn tamackut ad, maca mk lli tẓli tarmit nns aylliɣ akkʷ illa mad issaɣn i wanaw ad n umarg (amarg n trubba) taznẓaṛt.

Talalit[ssnfl | Snfl asagm]

Nzḍaṛ ad nini mas tmnaway tlalit ns; iɣ nssn mas d tarmiwin zwarnin n trubba zun d Laqdam ad ifkan; d imuttutn dranin n tmtti tamɣribit mad yad ffaɣn iṛumiyn sɣ tmazirt. Azmz ann a ɣ d ggʷrant tiwtlin mqqurnin yiwin s yan wanaw n tudrt ittuṣkan f wufuɣ d uzwag. Timizar akkʷ illan bṛṛa n tmdint zun d idrarn nɣ izaɣarn ur yakkan tanyaft iggutn ur sul zḍarnt ad qqnnt isɣawsatn n willi gisnt illan. Yawi uya s ad nkkrn isufuɣn n twjiwin ar nn ttrusn, zun d kraygat imzdi, ɣ wakal yaḍn. Akal imzdi ad tga tmdint d isaragn nns uqjirn n tudrt. Ɣinn a ɣ nn nmaggarn nttni zwar, s tarwa nnsn ilmma, d imrdukkutn izdin d tmukrisin n tdlsa, win tpsikulujit, d win usɣawsa amtti. Imukrisn ad akkʷ kkand s tuggt nnsn asnara ur inmalan n tnbaḍt ur iɣin ad tasi, s tɣarast iɣdmn, timasayin lli s bdda ttini gant tinns.

Mnid n tmukrisin ad ittguduyn, d usyafa idran s uzwag d tikssaḍ nna d ittu yan ixf nns, tugna d tmagit; frkn tarwa n imzdaɣn ad imzwagn s mas d iqqan ad siggln s kra n tɣarast, tgit asnulfu nɣ tga tamaɣt, mas ttinin aylli isisn ɣ uguns nnsn, ig it taɣamarg, nɣ iga taguḍi nɣ tagrẓawt, nɣ as nnan uhu mnid wudm iqqjrn n tsrtit tamaddudt. Inmuggur d usyafa ad d tizi lliɣ d ffaɣnt trubba ɣ tsggiwin yaḍn ɣ umaḍal nɣ Lmɣrib, iddrn zun d anaw ad n waddad, ɣ gan The Beatles, Nas Lɣiwan d tiyyaḍ.

Ddaw uẓazu n ufrak d iẓttiwn n tudrt, sdan iɛzriyn ad s tmatarin mqqurnin kkusan ɣ umuɣ n umarg ttalsn nɣ mu sslidn ayt darsn zun d Aḥwac d Ṛṛaways, asin imassn d ufan ngr ifassn nnsn, gn it ɣ tayssi nɣ uhu, ssntin ar ttirirn, s wawal nnsn d izmuln zḍant tguḍiwin ɣ igʷnsiwn ittutn, ili nsn yuḍn d waddad nnsn mnid tamtti, mnid ixf d mnid timatarin yunfn igiwal nnsn.

Ɣ iɣladn llasnin n tmdinin mẓẓiynin n unẓul n Lmɣrib, kra n iɛzriyn ɣ ia Iggut Abdelhadi, Chater, Boufertel, Aziz Chamekh d wiyyaḍ swingmn ad skrn yat trabbut, ssaɣn as iznẓarn zun d iznẓarn n tafukt ffaɣn iss zikk n umarg n trubba ad snulfun, sgrawln amarg amaziɣ. Mad yad tunan tɣʷrit n umarg ɣ tswak n Dcayra d Inzggan, sffaɣnt tasffift izwarn ɣ usggwas n 1974.

Isggʷasn imzwura urarn zun d akkʷ imzwura tayri, taɣamarg, atiggn mqqurnin n tamtti ittnfruruyn mnid nnsn, flan d turarin sul nit mu ttalsn imarayn nns ittiggutn kraygat ass zun d :

Wad ittmuddun ar ittka tiqbilin wa ɛla rbbi
ad iyi tarat yan lḥrz i tayri tmlk anɣ

nɣ "wa zzin, anna s tnnit a illan" d "immi ḥnna ka f ṛbbiɣ tasa wala wul". Maca, ur ikki uzmz yat s iɣ ufan aɣaras tn yiwin s tagwit, d taẓit, d tnana iẓḍayn n imdukkutn n tudrt d yixf; kcmn s usarag yaḍn n umarg d iwaliwn yusin aṭṭan, tammara d tawda ittifsun kraygat ass ɣ wulawn, ɣ tswak ar ttiɣar tg astci ɣ idammn, ɣ tguriwin d tiyt n idinann. Tizwuri n isggʷasn 80 a ɣ nmaggarn taguri yad ẓḍun gis turarin ifkan timlsa idusn i tmagit n iznẓarn:

Ur immut ulgʷmaḍ d is ka ikcm tillas
A tafukt lli ɣ ar igmmr ka sul ur illan
Ar nsmulluɣ azrg ur nmmut ur nsul
Nttɣʷi zun tɣʷi tmmurɣi ɣ ignwan ikk lhif akal.

Tama n tdusi n tguri yusin tagudi d tmmara llid yad isaggwan ɣ tizi yan timatarin mqqurnin n usnulfu atrar ɣ umarg amaziɣ, tlla yat tɣarast n tiyt d uzawan iẓlin s trabbut ad. Maca, ur d sul msasan ayt trabbut yat tizi f kra n tɣawsiwin ur nssn, yawi uya s ad tyawskarnt snat trubba : Iznẓarn Abdelhadi, d Iznẓarn Camx. Mad yad tssufɣ kraygat yat gisnt tisfifin, ifaw mas d Iggut ad izḍarn ad ig inzgi ad ikkusu ism n Iznẓarn.

Tisfifin ilan atig[ssnfl | Snfl asagm]

Immi ḥnna
Immi ḥnna ka f ṛbbiɣ tasa wala wul
Nttat ad ittssun afud ar fllati ttntal
S waddal nns ɣ uṣmmiḍ, wa tsmṣtr fllaɣ
Tzḍa, tẓḍm, tagʷm ɣ lḥma wala aṣmmiḍ
Tṣbr i taẓit n baba tcc fllas akuṛay
Aḥ a baba, iɣ tssuggʷit immi, tuqqrt aɣ
Ad ukan tffuɣ mnid nnk, tasi d akuṛay
Aḥ a yan igan igigil mu tmmut innas
Iɣama d babas, ig asmun i tmɣarin
Iqqan d ad idl s iɣʷrban, issu k a akal
Allah a rruḥ mra dd is ad tturit i lmayyit
Ad sul inker ɣ usmḍal yanni nn arraw nns
wa d laḥbab d lwalidayn iɣ as gguran
Immi ḥnna ka f rbbi ɣ tasa wala wul


Iggut Ɛbdlhadi ɣ unmuggar
Izilliḍ
Iggut umdlu ula izillḍ, igutn waggagn ula usmamn
Iga d umdlu tillas, ig d unẓar imṭṭawn
Aggagn d usman, Ṛṣaṣ, ijiwi iga takat
Yut axyam bbint, yut man gis ufan
Mmutn mddn s lɣdrt, igigiln ar ukan allan
Amṭṭa iṛmi t umagus, yiliḥ mad tn ittrḥamn
Aɣaras immnɛa issa s usnnan
Anmuddu irufa ɣ tmazirt ɣ llan waman
Is d is iggull wakal, ur rad sul ismɣay
Niɣ d is d amud ad sul ur iran ad d nkkrn
Ad tnt iḥṣn yan ur ta lluzzant iɣ ifrk
Iɣ luzzant munnt labudd man iffal
Ad tnt iḥṣn ljid ɣ lhul, iṣbr nit
Aḥ, mla ur igi ṣsbr ur ad sar ijud
Iɣ d itrm umalu tifawin is d ruḥnt?
Aṛa d ad njud s wawal f uzmz ad nfasr t
Ma f tga ṣṣabt amaẓuẓ, ig uzmam amadaɣ
Igli wasif adrar, iḍalb lbḥr laman
Iga d lhul ccbayk, ng nkkni islman
Ig lɣdr anmyur, ig d laman abukaḍ
Ig wuccn amksa, ig as d umksa amssaɣ
Icca wuccn amksa, tg aɣ tili taɣuyyit
Argaz iga t lmal, bulɛaql iga anwwac
Ig wajbir lknz, ig ṭṭmɛ aɣaras
Tillas
Nga bu tfala, nuḍa nili ɣ uɣaras
Kullu mad ilan awrz ar fllati ttakʷln
A ɛmda n igḍaḍ iɣ nduy(?) mani tn yuman
Ur immut ulgʷmaḍ, is ka ikcem tillas
A Tafukt lli ɣ ar igmmer ad sul ur illan
Ssm iffɣ algʷmaḍ ikcm k a anwwac
Nga takniwin nhul tnnit iyi nniɣ ak
Ajjat anɣ ad kʷn najj a tnaqṣt a takat
Tillas ad nkka, tiyyaḍ ad nufa mdint aɣ
Mamnk s ira ad yisfiw a immi warraw nnem
Nufa d lḥya immut, nufa d laman izug
Mamnk s ira ad tnjmt i tawdiwin a wul
Lɛaql iga d lmizan ira ad as nsrs
Lḥaqq d lbaḍl iggi nns ad tn ismkilil
Lɛaql ar swingimn, sawln inin aɣ
Lḥaqq imḍl t uqariḍ ig fllas ismgan
Wanna yad igan izm gin fllasn tiḍaf
Ar asn sɣaln iẓmmuẓẓal, asin asn laṭrt
Ass nna tn ɣʷin, luḥn gisn tawda s ukuṛay
Gin t inn ɣ iẓṭṭi n wuzzal, dumn fllas akrraf
Mac izm walli t igan, ur issen tasergemt
Xttad ijṛan a middn wakk wakk nɣ
Yiwi d usmammi n middn taɣlaɣalt
Trẓa aɣ tudrt, ittyagas lɛaql
Iffu lḥal i wida aɣ ranin tifawt
Nsugga isntaln, nsugga iɣarasn
Yawi aɣ uswingm illiɣ aɣ tallilt (?)
Ur nssin man azmz rad aɣ kmmlnt
Isbayn aɣ d ṛbbi lmndaf ur ta yumẓ
Afus ɣ ufus ad nfsi ikrrafn

Iselkamn nbrra[ssnfl | Snfl asagm]

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

Taẓuṛi tamaziɣt g Lmɣrib
Aẓawan Taṛṛwayṣit Lḥajj Blɛid · Ɛumar Wahruc · Muḥmmad Albnsir · Muḥammad Abaɛmran · Ḥasan Arsmuk · Ḥmad Amntag · Saɛid Actuk
Taẓnẓaṛt Iẓnẓaṛn · Iẓnẓaṛn Ɛbdlɛaziz Ccamx
Ṛṛuk amazigh (Rock amazigh) Juba n Tuja
Fuzyun amaziɣ (Fusion) Ɛli Fayq · Fulan Buḥsin
Aẓawan asɣun Mbark u Lɛṛbi · Ɛmmuri Mbark
Tagruppit Ajyal Sus · Ayt laman
imassn Ribab · Luṭaṛ · Lbanju
Ssinima tamaziɣt imssufaɣ Aḥmad Badduj · Ɛbdlɛziz u Ssayḥ
inmuggarn Anmuggar Agraɣlan Isni n Wurɣ n Usaru Amaziɣ n Ugadir · Anmuggar Anamur n Lfilm Amaziɣ n Warzazat
Ismdyatn Lḥusin Brdawz · Ɛabdllaṭif Ɛaṭif · Muḥammad Abɛmran · Zzahya Zzahiri
Tanḍḍamt Isaffn n umarg
Ahyyaḍ Aḥwac · Lɛammt · Aḥidus · Aḥwac n taskiwin · Taḥidust · Tamawayt