Tutlayt Taɣumarit

Zɣ Wikipedia
(Tmmatti d zɣ Taɣumarit)
Aller à la navigation Aller à la recherche

Taɣumarit (s tifinaɣ: ⵜⴰⵖⵓⵎⴰⵕⵜ) tga yat n tantala n Tmaziɣt n Waṭlas, nttat a s ar sawaln iɣumariyn ɣ ugafa n Lmɣrib (ɣ Accawen d Tiṭṭawin). Tutlayt ad taẓ bahra i Tṣnhajiyt n Srayr d tutlayin n waṭlas yaḍnin, mac taggug bahra f Trifit.

Imisi n 10,000 n middn ad sis isawaln.

Tafunulujit[ssnfl | Snfl asagm]

Iɣritn[ssnfl | Snfl asagm]

Zun d Taɛrabt d tutlayin Timaziɣin yaḍnin, Taɣumarit tṭṭaf iɣritn ad: a-, i-, u-.[2]

Tirgalin[ssnfl | Snfl asagm]

Teṭṭaf Taɣumarit 44 tirgalin.[3]

Bilabial Dental Alveolar Postalveolar Palatal Velar Uvular Pharyngeal Glottal
plain phar. plain phar. plain lab. plain lab.
Stop voiceless p t k q (ʔ)
voiced b d g
Fricative voiceless ɸ θ s ʃ x χ χʷ ħ
voiced β ð (ðˤ) z ʒ ɣ ɣʷ ʁ ʁʷ ʕ
Affricate voiceless t͡ʃ
voiced d͡ʒ
Nasal m n
Approximant l (lˤ) j w ʔ̞
Flap r

Amawal[ssnfl | Snfl asagm]

Amdya n tguriwin[ssnfl | Snfl asagm]

Amdya n iwaliwn n kraygat ass s Taɣumarit:

  • targat: “tawargit”
  • ahlan: “azul”
  • lmakla: “tirmt”
  • tanebdut: “anbdu”

Amdya n uḍṛiṣ[ssnfl | Snfl asagm]

Taɣumarit Taclḥit
Yan n nhar, Baba nns n Jaḥa ifk-as suntim, bac asuɣ aɣf (azllif) n tbrrikt. Isɣa t, icc lḥm nns kaml tqqim ɣir lksda xawya. Ibbahd daw baba nns. Lat iẓṛ isddaɛ : " Cnu ayha ? " Inna-as: " aɣf n tbrrikt ".

-Ana llan imzgan nns ?

- Aytll ma tssalac.

-Ana h llan tiṭṭiwan nns ?

- Aytll ma twalc / ma hzzarc.

-Ana yl ils nns ?

- Aytll ma h tsawalc / zaynuna.

-Ljld n iɣf nns faynowa ?

- Aytll qrɛa / mzllɣa.
Yan wass, Babas n Jaḥa ifka as d suntim, bac ad isɣ ixf (agayyu) n txsi. Isɣa t, icc tifiyyi nns kullu t, ɣaman ɣar ixsan xwanin. Yiwwi t i babas. Lliɣ t iẓṛa ilhu : " Ma iga ɣayad ? " Inna as : " ixf n txsi ".

-Mani ɣ llan imzgan nns ?

- Tkka t inn ur ar tsslid.

-Mani ɣ llan alln nns ?

- Tkka t inn ur ar tannay.

- Mani ɣ illa ils nns ?

- Tkka t inn ur ar tsawal.

-D walim n ixf nns mani ɣ illa ?

- Tkka t inn tga tamjjuḍt.

Idlisn lli fllas isawln[ssnfl | Snfl asagm]

  • Mourigh, Khalid (2015). A grammar of Ghomara Berber (PhD thesis). Leiden University
  • Mourigh, Khalid (2016). A Grammar of Ghomara Berber. Cologne: Rüdiger Köppe Verlag
  • Gabriel Camps and J. Vignet-Zunz. 1998. Ghomâra (Ghumara, Ghmara). In Gabriel Camps (ed.), Encyclopédie berbère: Gauda - Girrei, 3110–3119. Aix-en-Provence: Edisud
  • Colin, Georges S. 1929. Le parler berbère des Ġmāra. Hespéris: (pp. 43–58) archives berbères et bulletin de l'Institut des Hautes Etudes Marocaines
  • Kossmann, Maarten G. (2013). The Arabic influence on Northern Berber. Studies in Semitic Languages and Linguistics 67. Leiden: Brill

Isaɣuln[ssnfl | Snfl asagm]

  1. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds (2017). "Tutlayt Taɣumarit". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. http://glottolog.org/resource/languoid/id/ghom1257. 
  2. El Hannouche, Jamal (2008). Ghomara Berber: A Brief Grammatical Survey - s tutlayt tanglizt
  3. Mourigh 2015

Ɣaylli sis izdin[ssnfl | Snfl asagm]

Tutlayin Timaziɣin
Tutlayin Amzray Tamaziɣt taqburt†,LB
Gwanc Tagwancit
Agmuḍ Tawilant · Tasuknit · Taɣdimst · Tazrgt · Tanfust · Tasiwit
Agafa Tajnat Aṭlas Anammas AgmuḍanSṬ (Ayt Sɣruccn · Ayt Warayn) · Tanzruft Tagafayt (Tagurart · Tumẓabt · Tamaziɣt n unẓul n Wahran d Figig · Tidiklt · Tuwat · Tugurt · Tagargrnt) · Tarifit · Tijanatin tigmmuḍanin n Lmɣrib · Ayt Iznasn · Ayt Snus · Tacawit · Tazwarit TatunsitSG (Tajṛbit · Tamaziɣt n Maṭmaṭa · Tasndit · Tawilult) · Tutrimt Tadzayrit (Taclfit · Tacnwit)
Ur igin tijanatin Tamaziɣt n waṭlas (Aṭlas Anammas · Llisan Al-ɣarbi · Taɣumarit · Taṣnhajit n Srayr · Taclḥiyt) · Taqbaylit
Tinawayin Tamaziɣt Tanawayt Tamɣribit · Tamaziɣt Tanawayt Tadzayrit
Twarg Tamahaq · Tamacq · Tawllammt · Tayart
Anẓul Utrim Tatsrrt · Tuẓẓungiyya
Agmmay Agmmay n Tifinaɣ · Agmmay Alatin · Agʷmmay Amaziɣ Aɛṛab · Tirra taɛibrit
Timrsal Unbiḍ AAAL (Dzayr) · SNM (Dzayr) · SGSM (Lmɣrib) · DNAFLA (Mali) · CRB (Fransa)
Ur gin unbiḍ Agraw imaziɣn (GM) · Agraw Amaḍlan Amaziɣ (GMM)
SG Ar tzray s ugmuḍan· SṬ Ar tzray s Waṭlas · Tutlayt inɣuban · LB Tettyalsbna
Amnni ad iga amud izdin d Lmɣrib, isul imẓẓiy. Aws i Wikipidya s usnfl nns, tssimɣurt t.